- دکتر رعنا کرمی- واحد تحقیق و توسعه شرکت بسپارلیا
چرم طبیعی به دلیل دارا بودن ویژگی‌های منحصر به فرد، همچنان ماده انتخابی محبوبی در صنایع کفش، پوشاک و مبلمان محسوب می‌شود. فرایندهای رنگرزی و تکمیل (Finishing) چرم از نظر هنری و ماندگاری حائز اهمیت‌اند و هدف آنها زیباسازی، به دست آوردن درخشندگی و لمس دلپذیر، پوشاندن عیوب، تشکیل لایه سطحی محافظ در حین استفاده و همچنین بهبود مقاومت در برابر عوامل خارجی نظیرنور، اصطکاک، خراش، آب و… است.
در کنار پوشش‌های رنگی (Base coat) پایه آبی که متشکل از پیگمنت‌ها، رزین‌ها، فیلرواکس‌ها، نفوذ دهنده‌ها و سایر اجزاست، رنگینه مایع یکی از اجزایی است که می‌تواند پس از فرایند دباغی منجر به رنگ‌دهی عمیق چرم و لایه‌های زیرین آن شده و شدت رنگ‌دهی را افزایش دهد. همچنین در فرایندهای تکمیل و چاپ روی چرم یا ایجاد سایه‌های ویژه، از این محصولات در اختلاط با رزین‌های نیتروسلولزی، پلاستی سایزرها و حلال‌ها استفاده می‌شود که به دلیل وِیژگی شفاف (Transparent) بودن این محصولات ضمن ایجاد جلا و براقیت بر سطح چرم می‌توانند برای ایجاد سایه‌های ویژه یا افزایش زیبایی بصری پوشش پایه چرم (Top coat) انتخاب مناسبی باشند. بنابراین یکی از ویژگی‌های ذاتی منحصربه فرد این محصولات دو منظوره (Universal) بودن آن هاست، به این معنا که این محصولات هم با سیستم‌های پایه آبی یعنی پوشش پایه و هم سیستم‌های پایه حلالی یعنی پوشش نهایی سازگاری دارند.
رنگینه‌های مایع نخستین بار در دسامبر 1987، با نام تجاری Eukesolar در اداره ثبت اختراع و علائم تجاری ایالات متحده توسط شرکت BASF با عنوان مواد رنگزا برای رنگرزی چرم ثبت و سپس روانه بازار شدند. در حال حاضر این محصولات توسط شرکت‌های آلمانی Sthal و یک شرکت ترکیه‌ای تولید و عرضه می‌گردند. متعاقباً پس از معرفی این محصول به بازار ایران به ویژه در طیف‌های مشکی، قهوه‌ای، قرمز و زرد مورد استقبال صنعتگران بسیاری قرار گرفت.
مـتأسفانه با روند رو به افزایش تحریم‌های جهانی علیه ایران و به ویژه هم زمان با تشدید تحریم‌ها در سال 1398 و تصمیم بسیاری از شرکت‌های خارجی برای خروج از بازار ایران، تأمین این محصولات نیز همانند سایر محصولات وارداتی با دشواری‌هایی رو به رو شده است و بالا بودن قیمت محصولاتی که توسط بنگاه‌های اقتصادی وارد می‌شوند موجب بروز تبعات اقتصادی برای صاحبان صنایع چرم شده است. حتی صنعتگران برای به قیمت رساندن محصولات ناگزیر به حذف رنگینه‌های مایع از فرمولاسیون پوشش پایه شده‌اند. این امر خود منجر به کاهش کیفیت برخی از چرم‌های تولیدی در سال‌های اخیر گردیده است. هر چند برای لایه نهایی و چاپ روی چرم حذف رنگینه‌های مایع امکان پذیر نیست و مصرف کننده‌های داخلی به ناچار همچنان از محصولات وارداتی استفاده می‌نمایند.
در شرایط کنونی یکی از اهداف شرکت‌های صنعتی ایرانی تلاش برای تولید بومی محصولات وارداتی در داخل کشور است. با در نظر گرفتن این رویکرد محصولاتی نظیر رنگینه‌های مایع نیز از این امر مستثنی نمی‌باشند.
شرکت شیمیایی بسپارلیا در سال 1368 با تولید خمیررنگ‌های مناسب رنگرزی چرم طبیعی وارد عرصه تولید شد و در حال حاضر علاوه بر فعالیت در صنعت چرم طبیعی در بازارهای دیگری از جمله تولید مواد اولیه صنایع کفش، چرم مصنوعی، پلاستیک، نساجی، ابر صنعتی، قطعات خودرو، رنگسازی و مرکب فعال است.
از همان سال‌های ابتدایی فعالیت در صنعت چرم طبیعی، تولید رنگینه‌های مایع با عملکردی مشابه محصولات Eukesolar همواره یکی از دغدغه‌های شرکت بسپارلیا بوده است. با استفاده از چندین دهه تجربه فنی و مهندسی و همچنین بهره‌برداری از نتایج سرمایه‌گذاری چند ده ساله در زمینه تحقیق و توسعه، شرکت بسپارلیا در روند فعالیت جهت بهبود محصولات خود به فرمولاسیونی دست یافت که به دلیل ماهیت ویژه آن احتمال شباهت عمکردی با Eukesolar در رنگرزی چرم داده شد. پس از انجام تست‌های آزمایشگاهی از اوایل سال 1401 و سپس ارسال محصولات پایلوت به شماری از مشتریان، این محصول مورد تأیید قرار گرفت. در این سال تولید محصولات رنگینه مایع با نام تجاری Liasolar UN در رنگ‌های مشکی و قهوه‌ای محقق شد و این محصولات آماده روانه شدن به بازار داخلی هستند.
به گواه آزمون‌های صورت گرفته در واحد تحقیق و توسعه شرکت بسپارلیا و همچنین بازخورد مشتریان، عملکرد محصولات لیازولار با Eukesolar شباهت زیادی داشته و این محصولات از پتانسیل بالقوه‌ای در ارائه به بازار داخلی برخورداند. این محصولات دارای سازگاری دوگانه یعنی با سیستم‌های آبی و حلالی می‌باشند.
از ویژگی‌های دیگر این محصولات می‌توان به درخشندگی، مقاومت بالا در برابر نور، خراش، مقاومت‌های مکانیکی در دماهای پایین و در برابر ایجاد لکه توسط قطرات آب اشاره نمود. این محصولات در فرمولاسیون پوشش پایه ضمن داشتن اثر هم افزا با خمیرنگ های مرسوم رنگرزی موجب زیبایی ظاهری و شدت رنگ مورد قبول می‌شوند. این محصولات به دلیل ماهیت ویژه خود با نفوذ به لایه‌های درونی چرم باعث ماندگاری بیشتر فام می‌گردند.
یکی از مزایای مهم و اساسی این محصولات در مقایسه با محصولات Eukesolar قیمت نهایی پایین‌تر آنها به سبب بومی‌سازی روش‌های تولید و استفاده از برخی مواد اولیه تولید داخل می‌باشد. شرکت بسپارلیا مستمراً در حال توسعه و بهبود هر چه بیشتر کیفیت این محصولات و تکمیل فام‌های رنگی آنها متناسب با نیازهای بازار است.
