نانوفناوری یعنی بررسی و کاربرد چیزهای خیلی کوچک که در تمامی علوم دیگر مثل شیمی، زیست‌شناسی، فیزیک، علوم مواد و مهندسی قابل اعمال است. دشوار بتوان کوچکی این ذرات را به تصور در آورد زیرا یک نانومتر یک میلیاردیم متر است به طوری که ضخامت هر صفحه روزنامه حدود 100هزار نانومتر است و هر سانتی‌متر حدود 10 میلیون نانومتر است.
نانوفناوری یعنی قابلیت مشاهده و در اختیار گرفتن اتم‌ها و ملکول‌های منفرد. هر آن چه در این کره خاکی وجود دارد از اتم‌ها درست شده است اما نمی‌توان آن‌ها را با چشم غیر مسلح یا حتی میکروسکوپ‌های متعارف مشاهده کرد. در 30 سال گذشته بود که با اختراع میکروسکوپ‌های پیشرفته عصر نانوفناوری سربرآورد. مواد نانویی یا نانوذرات اما قرن‌ها است که کاربرد داشته‌اند. مثل استفاده از ذرات نقره و طلا در پنجره‌های شیشه‌رنگی قرون وسطی. البته کسی نمی‌دانست که در ساخت این شیشه‌ها ترکیب‌بندی خود مواد هم دچار تغییر می شد. دانش‌مندان و مهندسان در پی یافتن راه‌هایی برای ساختن مواد نانویی هستند تا بتوانند از خواص قوی‌آنها مثل استقامت بیشتر، وزن کمتر و واکنش شیمیایی قوی‌تر نسبت به همتاهای بزرگ تر استفاده کنند. اکنون به سراغ پایپوش هم رفته‌اند.
طرح نانوفوت
نانوفوت طرحی تحقیقاتی در اروپا برای پدید آوردن راهکارهای ابتکاری و پیشرفته مبتنی بر نانوفناوری برای اجزای چرمی و پلیمری پایپوش است و موسسه تحقیقات اجرایی اروپا(ریا) پشتیبان آن است. به امید آن که شکل جدیدی از تولید پایدار و مشتری‌نگر پدید آید تا شرکت‌ها بتوانند با اتکا ملاحظات بهداشتی و زیست‌محیطی، اجزای مرغوب، اطلاعات مناسب بازاریابی و قیمت‌گذاری رقابتی در بازارهای جهانی رقابت بهتری انجام دهند.
در این طرح پنج بنگاه کوچک و متوسط و چهار مرکز تحقیقاتی فنی شرکت دارند. بنگاه‌های کوچک و متوسط عبارتند از آوندا و ایندینور (پرتغال)، کامینا (ایتالیا)، تی‌پی‌اس‌پی و اواتینک (اسپانیا). مرکزهای تحقیقاتی فنی هم عبارتند از مرکز سی‌تی‌سی‌پی و دانشکده علوم دانشگاه پورتو(پرتغال)، مرکز اینسکوپ (اسپانیا) و مرکز کانسیگلیو (ایتالیا). این گروه از ترکیب دانش فنی و تجارب دانشگاهی برخوردار است. بنابراین دانشی که شکل می‌گیرد آسان‌تر به کارخانه‌ها انتقال می‌یابد و نوآوری و کاربرد تجاری را تقویت می‌کند. ایجاد تغییر در مفهوم کفش و کاربردی کردن آن در همه وجوه از تولید بر اساس مواد ارزان و کارآمد گرفته تا دفع پسماند نهایی هدف این طرح است. البته مواد خام مورد استفاده باید اثرات منفی زیست‌محیطی بسیار کمی داشته باشد تا فقط جای زیره کفش روی زمین بماند. کفش نانویی آمیزه‌ای از راحتی و توجه به محیط زیست است.
ویژگی‌های خاص
خواص ضدمیکروبی، رسانایی گرمایی و الکتریکی، مقاومت در برابر آب و تنفس‌پذیری برخی از مشخصات کاربردی کفش نانویی است. متولیان طرح نانوفوت می‌خواهند مزیت‌های بالقوه و ممکن استفاده از ذرات‌نانویی موجود در بازار را بررسی کنند. هدف نهایی آن‌ها پدید آوردن مواد خام و محصولات نهایی دارای ارزش افزوده‌ی زیاد و قابل عرضه به بازار است تا بتوان توقعات مشتریان امروزی را پاسخ داد.
مراکز تحقیقاتی فنی فعالیت‌های گسترده‌تری دارند و ذرات نانویی عرضه شده به صورت تجاری را زیر نظر گرفته‌اند تا در صورتی که مقرون به صرفه باشند کاربری آن‌ها در روکش‌ها، چرم و ریزالیاف‌ها را امکان‌سنجی کنند. این مراکز در پی پدیدآوری ترکیبات نانویی پلیمری برای کاربری در اجزای پایپوش و پدیدآوری پایپوش‌های پیشرفته‌ی ضدمیکروبی و دارای خودتنظیمی گرمایی هم هستند.
این مراکز در حوزه پایپوش‌سازی در حال بررسی راه‌هایی هستند تا رهیافتی منسجم برای حفاظت از کارکنان، مصرف‌کنندگان و محیط‌زیست هستند. این مراکز سپس نتایج را تحلیل خواهند کرد و اگر مناسب باشند برای ارزیابی به سراغ ساختن پیش‌نمونه می‌روند. کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی فرایندهای صنعتی از طریق استفاده از ذرات نانویی به جای مواد حجیم و بهکرد فرمول ذرات نانویی و روال‌های ساخت آن‌ها از دیگر اهداف این طرح است.
نانوفوت طرحی 24 ماهه است که از سپتامبر 2013 آغاز شده است و در ماه سپتامبر سال جاری میلادی پایان خواهد یافت.
گروه آوندا که در تولید انواع چرم‌های دارای ارزش افزوده‌ی بالا و خواص بهبودیافته تخصص دارد تولید نانوچرم‌ها را بررسی خواهد کرد تا فراورده‌های چرم جدیدی به بازار عرضه کند که خواص ضدمیکروبی، ضدقارچی، تنفس‌پذیری و ضدآب بهتری داشته باشند.
ایندینور هم تولیدکننده و عرضه‌کننده محصولات شیمیایی برای دباغی چرم و روکش‌گذاری و کامل‌سازی چرم و پایپوش است که روکش‌ها و محصولات فراوری تولید شده با نانوفناوری را بررسی خواهد کرد تا فرصت‌های جدید برای صنایع چرم و پایپوش را شناسایی کند. اواتینک سازنده ترکیبات پلیمری است و در فرآوری EVA برای پایپوش‌های طبی تجربه گسترده‌ای دارد. هدف این گروه ارائه گستره‌ای از ترکیبات نانویی دارای خواص رسانایی گرمای و الکتریکی پیشرفته برای پایپوش‌های طبی و ایمنی و کف‌پوش‌های تخصصی است.
تی‌پی‌اس‌پی هم سازنده‌ی پایپوش‌های خاص است که قابلیت نانوفناوری برای تولید پایپوش سفارشی و طبی را بررسی خواهد کرد. یعنی کفش‌های دارای کفی طبی سفارشی از جنس‌های مختلف.
کامینا شرکت کوچکی است که طراح و تولیدکننده کفش و لوازم جانبی از جنس مواد خام سازگار با محیط زیست است که برای تولید پایپوش از مواد مختلف دارای کارکرد نانویی هدف‌گذاری کرده است.
افزون بر این، راهکارهای نانویی ارایه شده توسط این گروه به بازار دارای کارکردهای افزوده واقعی و کارایی قوی‌تر از محصولات موجود است که قابلیت کارکردی و کیفیت را افزایش می‌دهد.
منبع: Footwear
