حذف ارز ترجیحی، یک جراحی اقتصادی به‌شمار می‌رود که دولت، چاره‌ای جز انجام دادن آن نداشت، البته این حرکتی است که تنها با همراهی مردم موفق خواهد شد. این موضوع را محمدعلی صدیقی، نایب رئیس اتاق اصناف تبریز در گفتوگو با مجله اخبار صنعت چرم و کفش عنوان کرد. ادامه گفت‌وگوی ما را با وی مطالعه فرمایید.
هدفمندی ارز ترجیحی یک حرکت جسورانه بود
محمدعلی صدیقی، نایب رئیس اتاق اصناف تبریز، مسئول جامعه اسلامی بازاریان تبریز و استاد دانشگاه آزاد تبریز در گفتوگو با مجله اخبار صنعت چرم و کفش اظهار کرد: هدفمندی ارز ترجیحی به عنوان یک جراحی اقتصادی در حقیقت یک حرکت جسورانه بود که دولت سیزدهم در نخستین سال کاری خود انجام داد.
صدیقی در ادامه افزود: به‌دلیل فقدان یک سیاست مشخص و مدون در اقتصاد کشور، کسانی که کار اقتصادی انجام می‌دهند، به‌نوعی از اقتصاد سیاسی پیروی می‌کنند؛ از این‌رو حلقه مفقوده جراحی اقتصادی که در حال انجام است، ابعاد سیاسی دارد و باید این حرکت جسورانه را در بعد سیاسی آن جست‌وجو کرد، وگرنه مباحث اقتصادی عقیم خواهند ماند. حال در شرایطی قرار گرفته‌ایم که می‌خواهیم کارهای به‌جامانده از دولت‌های قبل را انجام دهیم. به‌عنوان نمونه، موضوع هدفمندی یارانه‌ها از سال ۱۳۸۸ آغاز شد و به‌نوعی عقیم ماند و به‌دلیل مشکلات بسیار این طرح به‌روز نشد.
وی در ادامه یادآور شد: در کشورهای توسعه‌یافته اولویت با اقتصاد است و سیاستمداران روند آن را تصریح می‌کنند. به‌عنوان نمونه، آمریکا یک کشور توسعه‌یافته است که بالاترین رقم سرانه ملی را دارد. در کشورهای توسعه‌یافته اکثر سیاستمدارها و بالاترین مقام سیاسی آنها یعنی وزیر امور خارجه از نخبگان اقتصادی هستند. مانند مایک پمپئو، جان کری یا هیلاری کلینتون، رایس و… که همه به‌نوعی از نخبگان اقتصادی هستند که براساس هرم مازلو در آخرین مرحله یعنی خودشکوفایی، کارهای سیاسی انجام می‌دهند. به‌عبارت دیگر، مردان بزرگ سیاسی این کشورها، مردان اقتصادی همان مملکت‌ها هستند.
اقدامی زودهنگام، اما بجا
صدیقی در ادامه خاطرنشان کرد: در کشور ما به‌جای اینکه سیاست از اقتصاد تبعیت کند، اقتصاد از سیاست تبعیت می‌کند و تصمیم‌گیران اقتصادی ما افراد سیاسی هستند و این یک معضل برای ما به‌شمار می‌رود.
نایب رئیس اتاق اصناف تبریز تصریح کرد: این به‌معنای آن نیست که در کشور کارهای خوبی انجام نشده و البته شاهد هستیم که اقدامات خوبی نیز در حال انجام است. هم‌اکنون در دوره گذار به‌سر می‌بریم و اگر بتوانیم از این مرحله عبور کنیم، واقعا یک جراحی بزرگ اقتصادی در کشور انجام شده است.
وی افزود: دولت‌های قبل ادعا داشتن که می‌خواهند جراحی اقتصادی انجام بدهند، اما واقعیت این است که جراحی نیاز به ریکاوری و آی‌سی‌یو دارد و جراحی اگر با تیغ و خونریزی همراه نباشد که جراحی نیست. این اقدام دولت در شرف تکوین است. دولت قرار بود در سال ۱۴۰۲ این اقدام را انجام بدهد و به گمان من، اگر دولت این اقدام را جلو انداخته به‌دلیل فعل‌وانفعالات منطقه‌ای و بین‌المللی مانند جنگ روسیه و اوکراین و تغییرات در ذخیره غلات جهان و افزایش قیمت آنها بوده است. با توجه به این شرایط، اگر این جراحی اقتصادی انجام نمی‌‌شد بدون شک قحطی در کشور روی می‌داد.
نایب رئیس اتاق اصناف تبریز ادامه داد: به خاطر همین شرایط بود که این طرح را بدون ایجاد زیرساخت‌ها و کمی ناپخته اجرایی کردند. هرچند اگر این طرح را اجرا نمی‌کردند در نیمه دوم سال با وضعیت بدی روبه‌رو می‌شدیم. برای نمونه، قیمت برخی اقلام در شرایط کنونی در آن سوی مرزها بسیار افزایش یافته است. در حقیقت ما با یک بحران جهانی روبه‌رو هستیم. در این میان، فاصله قیمت‌های ایران با بازارهای جهانی زمینه‌ساز قاچاق بود و با نزدیک شدن قیمت‌های داخلی به بازارهای جهانی، قاچاق کاهش بسیار قابل‌توجهی پیدا می‌کند.
رنسانس اقتصادی یا ابرتورم؟
صدیقی خاطرنشان کرد: این اقدام اقتصادی دولت، اقدام خوبی است. البته به شروطی نیاز دارد. اگر تمامی نهاد‌ها با این طرح همراهی کنند، مردم به آن باور داشته باشند، فاصله بین دولت و ملت کمتر شود، مردم به حرف دولت اعتماد کنند و نهاد‌های ذی‌ربط همراهی کنند، از گفتاردرمانی دست بکشند، شعار ندهند و بیشتر کار کنند، این پازل درست چیده میشود.
وی افزود: در چنین شرایطی شاهد یک رنسانس اقتصادی در ایران خواهیم بود و از این دوره گذار به سلامت عبور خواهیم کرد. ضمن اینکه آسیب‌پذیری ما نیز در برابر قدرت‌های اقتصادی بزرگ کمتر خواهد شد و در برابر شوک‌ها که از بیرون به ما وارد میشود، رویین‌تن خواهیم شد. اما اگر این پازل درست چیده نشود، شاهد یک ابرتورم بی‌سابقه در کشور خواهیم بود و تبدیل به کشوری مانند ونزوئلا می‌شویم.
اصناف در کشاکش با سازمان امور مالیاتی
تا سال گذشته، سازمان امور مالیاتی کشور از طریق توافق با اصناف و در راستای اجرای ماده ۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم، از مودیان مالیات دریافت می‌کرد اما امسال این روند تغییر یافته و این سازمان درصدی از گردش مالی اصناف را به‌عنوان مالیات تعیین کرده است. در این راستا، سازمان امور مالیاتی عملکرد تراکنش حساب بانکی، دستگاه کارتخوان (پوز) و سامانه حساب صیادی فروشندگان و کسبه را مبنای مالیات قرار داده که به نارضایتی اصناف منجر شده است.
نایب رئیس اتاق اصناف تبریز در گفتوگو با مجله اخبار صنعت چرم و کفش با اشاره به موضوع مالیات عنوان کرد: به‌عنوان متولی اصناف، منکر ضرورت وجود مالیات در کشور نیستم و باید حقیقت آن را پذیرفت. چرا ما باید منابع زیرزمینی خود را صرف هزینه‌های ثابت و جاری کنیم. بزرگی در جایی عنوان می‌کرد که منابع زیرزمینی ارث پدری ما نیست که هرگونه خواستیم از آنها استفاده کنیم، این منابع متعلق به آیندگان است که ما از آنها می‌دزدیم و این درست نیست. درست نیست، خام‌فروشی کنیم و با آن هزینه‌های ثابت و جاری کشور را بپردازیم. این هزینه‌ها باید از طریق مالیات پرداخته شود. این یک حقیقت انکارناپذیر است که باید آن را پذیرفت.
صدیقی در ادامه اظهار کرد: اما در این میان، موضوع این است که ما یک نظام مالیاتی غلط داریم که در آن عدالت مالیاتی رعایت نشده است و هم‌اکنون قصد داریم به یکباره آن را اصلاح کنیم. در عین حال که قصد اصلاح آن را داریم، همچنان هم سردرگم هستیم و بیشتر، آنهایی که مجوز دارند را تحت‌فشار قرار می‌دهیم که اصناف نیز بخشی از این قشر تحت فشار هستند. در صورتی‌که باید یقه کسانی که مالیات نمی‌دهند و باید بدهند، کسانی که فرار مالیاتی دارند و کسانی که با ارتباطات از دادن مالیات سر باز می‌زنند را چسبید. اصناف چه دارند که بخواهند فرار مالیاتی داشته باشند. هر چند ممکن است حجم گردش پولی اصناف زیاد شده باشد، اما در این تورم پیاپی، اصناف بخشی از سرمایه خود را از دست داده‌اند و این اتفاق طی ۵ سال گذشته روی داده است. هرچند سود کردهاند، اما در بلندمدت میزان سرمایه آنها کاهش یافته است. این یک واقعیت است.
وی افزود: اصناف در دوران کرونا ۸۰۰ روز را در حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل پشت‌سر گذاشته‌اند. در چنین شرایطی، اصناف کارهای خوبی انجام داده‌اند. در همین شرایط کرونا و با وجود تعطیل شدن بازار، باز هم اصناف حمایت‌های خود را انجام دادند. نمونه آن بازار تبریز است که در آن دوران اقدامات بسیار خوبی انجام داد. بازار تبریز، یک بازار سنتی با معماری خاص بوده و مهم‌ترین خیریه‌ها از دل این بازار بیرون آمده است. این زیبایی‌های بازار تبریز حاصل اقدام هیچ دولتی نیست، بلکه حاصل شعور جمعی اصناف آن است. در بازار تبریز ۲۲۰ هزار بسته معیشتی در ماه رمضان تهیه و توزیع شده است. این آمار کسانی است که اعلام کردهاند و برخی خیران کارهای خیر خود را اعلام نمی‌کنند.
مالیاتستانی از راه اشتباه
نایب رئیس اتاق اصناف تبریز ادامه داد: این بازار را با شرایط اقتصادی دو سال و نیم گذشته در نظر بگیرید که سود آن کاهش یافته و سرمایه خودش را از دست داده است و حال با تمام خدماتی که انجام داده، در مقابل او را تنبیه کنیم و مالیات او را ۱۰ برابر افزایش دهیم. به نظر من، این کار درستی نیست. هرچند در بودجه‌ریزی جدید، منابع جدید مالیاتی در نظر گرفته شده که باید آن را از منابع جدید تامین کنند، نه اینکه افراد شناسنامه‌داری مانند اصناف را تحت فشار قرار بدهند. این مشکل جدید بازاری‌ها و اصناف است. چرا باید دستگاه پوز مبنای محاسبه مالیات قرار بگیرد؟ این دستگاه نمی‌تواند مبنا قرار بگیرد، چراکه دستگاه پوز یک دستگاه عمومی بوده و ممکن است، از این دستگاه استفاده‌های عمومی شود. نمی‌توان دستگاه پوز را ملاک تجارت و سود قرار داد و بر مبنای آن مالیات را محاسبه کرد.
صدیقی خاطرنشان کرد: مجلس، قانون نظام صنفی را مصوب کرد که طبق ماده 71 نظام قانون صنفی دولت باید واحدهای صنفی را مجهز به صندوق مکانیزه پوز کند و قرار بود یک درصدی از این دستگاه محاسبه شود، نه اینکه مبنای اصلی قرار گیرد. در کشور ما زیرساخت‌ها برای مالیاتستانی آماده نشده و این‌گونه است که به یکباره ملاک محاسبه مالیات را دستگاه پوز قرار می‌دهند. به نظر من، این یک کار غلط است و دست‌های پنهانی قصد دارند اصناف را اذیت کنند و بی‌میل نیستند که از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند. دولتمردان و مسئولان باید در این زمینه بسیار هوشیار باشند و عاقلانه عمل کنند، در غیر این صورت، شاهد پیامدهای آن خواهند بود.
کلاف سردرگم دریافت مالیات از اصناف
نایب رئیس اتاق اصناف تبریز در زمینه قوانین مالیاتی که به‌تازگی اعلام‌شده، گفت: برنامه‌ای تنظیم شد که به اصل این برنامه اعتراض داریم، چراکه با واقعیت‌های جامعه ما مغایرت دارد. در حقیقت با انجام دادن کارهای صوری قصد داشتند دل اصناف را به‌دست بیاورند اما در اصل موضوع، هیچ کاری انجام ندادند. اعلام کردند که تا سقف درآمد یک میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان می‌توانید توافق کنید. در حالی‌که توافق به‌معنای رضایت دو طرف است و این‌گونه نیست که برنامه‌ای به سیستم بدهیم و یک‌رقمی بیرون بیاوریم و روی آن توافق کنیم. توافق به این معناست که من یک چیزی بگویم و طرف مقابل هم یک چیز بگوید و در یک چانه‌زنی به تفاهم و نقطه اشتراک برسیم و این‌گونه نیست یک‌طرف تصمیم گرفت که طرف مقابل چه کاری باید انجام دهد.
وی افزود: در اعلام بعدی خود یک میلیارد و 440 تومان را ۴ میلیارد و ۸۰۰ هزار تومان کردند و به تصویب رساندند و این اساس توافق صورت گرفت و در این میان معافیتی نیز در کار نیست و این بر مبنای تراکنش دستگاه پوز خواهد بود.
صدیقی تصریح کرد: در این مصوبه اعلام شد که مالیات تا کارکرد یک میلیارد تومان بدون محاسبه ۵ میلیون تومان، تا کارکرد ۳ میلیارد تومان بدون محاسبه ۱۰ میلیون تومان و تا کارکرد ۴ میلیارد و ۸۰۰ تومان بدون محاسبه ۱۵ میلیون میشود. اگر می‌خواهید توافق کرده و پرداخت کنید اگرنه ما بررسی مالیاتی خواهیم کرد. ابتدا به‌عنوان مُسکن ۱۵ روز زمان را عقب کشیدن و سپس مبنای قیمت را تغییر دادند. این طرح به‌صورت استانی و با حضور نماینده اصناف و وزارت دارایی انجام میشود. اصناف هم باید اظهارنامه مالیاتی خود را اعلام کنند و اگر اعتراضی داشتند، بعد بررسی خواهد شد.
وی افزود: در روش سنتی ۱۰ درصد پرونده‌ها به کمیسیون‌ها ارجاع داده می‌شد و اعتراض می‌کردند. برخی از این کمیسیون‌ها ممکن است برای سال ۱۳۹۲ باشند. حال اگر قرار باشد ۹۰ درصد آنها به کمیسیون‌ها برود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
صدیقی اظهار کرد: اگر پرینت پوز یک سال را در بیاوریم، هزار صفحه خواهد شد. اگر واحدهای صنفی بازار روزانه ۱۰۰ تراکنش داشته باشند چه اتفاقی روی خواهد داد و چه کسی می‌خواهد آنها را بررسی کند؟ چگونه می‌توان اثبات کرد پولی که از دستگاه کشیده شده، به‌عنوان قرض از کسی گرفته شده است؟
نایب رئیس اتاق اصناف تبریز عنوان کرد: این شیوه مالیات‌گیری بسیار اشتباه است. طبق بودجه ۱۴۰۱ قانون‌گذار قرار بود از منابع جدید مالیات دریافت شود. آیا از کسانی که فرار مالیاتی دارند، مالیات دریافت می‌کنند؟ منابع جدید به فراموشی سپرده شده و در این میان، بیشتر اصناف تحت فشار قرار گرفته‌‌اند.
ان‌جی‌او بزرگی به‌نام اصناف
صدیقی در ادامه خاطرنشان کرد: اصناف، بزرگ‌ترین انجمن ان‌جی‌او کشور است که با ۴ میلیون واحد صنفی با احتساب همکاران شرکا، عوامل و خانواده‌های آنها، جمعیتی ۲۵ میلیون نفری را تشکیل می‌دهند. این انجمن، بزرگ‌ترین ان‌جی‌او موجود در کشور است. از این‌رو اصناف قدرت زیادی دارند منتها آنها بسیار نجیب هستند و اعتقادی به اقدامات زورگویانه یا اعتراض‌آمیز ندارد، چراکه اصناف به امنیت شغلی پایبند هستند تا امنیت جامعه زیر سوال نرود.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، به حاکمیت اعتقاد دارند؛ یعنی خود را جزئی از حاکمیت می‌دانند. موضوع دیگر اینکه اصناف معمولا یک قشر مذهبی هستند و تمام این عوامل به اصناف اجازه اعتراض نمی‌دهد و نمی‌خواهند کس دیگری از این ماجراها سوءاستفاده کند و از این آب گل‌آلود ماهی بگیرد. اصناف به معنای کل ایران است: بنابراین قدرت زیادی دارد و قادر به انجام هرکاری است. شما گمان می‌کنید انقلاب را چه کسانی به سرانجام رساندند.
سخن پایانی
صدیقی در پایان تاکید کرد: اعتقاد ما این است که دولت سیزدهم در زمینه مالیات قدری عاقلانه تصمیم بگیرد، چراکه تحمل اصناف نیز اندازه‌ای دارد. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که سرمایه هوشمندانه عمل می‌کند و هر اندازه موقعیت را بر او تنگ بگیرند، فرار خواهد کرد.
سرمایه‌ها از بازار کشیده خواهند شد و این می‌تواند شروع یک فاجعه باشد. با نگرش خطی و اقتصاد دستوری نمی‌توان بازار را اداره کرد و آن را به سرمنزل مقصود رساند. اگر می‌خواهیم در بازار کار درست انجام بدهیم باید در تصمیم‌گیری‌های خود هوای این ۲۵ میلیون نفر را داشته باشیم. به نظر من دولت باید بیشتر از این‌ها به اصناف توجه کند.
