صنعت چرم ایران و آینده آن در فضای آنلاین

چرم کالایی طبیعی و شناخته شده در همه جای دنیا است و طرفداران و منتقدان خاص خود را دارد. طرفداران چرم به دلیل جلوه بصری و خاص بودن چرم عاشق آن هستند و منتقدان به خاطر ارتباط مستقیم آن با جان یک موجود زنده با آن مخالف هستند. اما سوای تمام مسائلی که پیرامون این صنعت وجود دارد مساله مهمتر این است که صنعت چرم ایران و آینده صنعت چرم ایران در فضای آنلاین چگونه خواهد بود؟

اما هرچقدر هم که از استفاده از چرم خوشمان نیاید و مخالف آن باشیم نمی‌توانیم سودآوری چرم برای هر کشور را انکار کنیم. کشورهای زیادی در این صنعت مشغول به تجارت با دیگر کشورها هستند و درآمدهای بالایی هم کسب می‌کنند. در دنیا روسیه و ایتالیا حرف اول را در صنایع چرمی می‌زنند اما نباید فراموش کنیم که ایران نقش بسیار مهمی در این موفقیت دارد چون بخشی از محصولات پوستی این کشورها را ایران تامین می‌کند هر چند اسمی از آن برده نمی‌شود و کار تمام شده به نام همان کشورها به فروش می‌رسد.

ساخت چرم طبیعی هنر باستانی ایرانیان

به طور کلی ساخت چرم یک هنر باستانی است که بیش از ۷ هزار سال تاریخ دارد، انسان بدوی حیوانات وحشی را برای غذا شکار می‌کرد، سپس پوست را از لاشه حیوانات مرده جدا و از آن به عنوان سایبان، لباس و کفش استفاده می‌کرد، ایرانیان با پیشینه سه هزار ساله اولین و قدیمی‌ترین تولیدکنندگان چرم در جهان هستند.

قبل از اینکه درباره حجم معامله در این بازار بشنویم بهتر است در ابتدا درباره چرم و محصولات چرمی بیشتر بدانیم.

چرم چیست؟

چرم ماده‌ای طبیعی، منعطف و بادوام است. به طور کلی چرم جنسی است که از دبّاغی پوست خام جانوران به دست می ‌آید. به فرآیند پردازش چرم، دباغی می‌گوییم. در دبّاغی، پوست فسادپذیر، به یک ماده طبیعی پایدار، دائمی و انعطاف‌‌پذیر جهت کاربردهای گوناگون تبدیل می‌شود.

تعریف چرمسازی یا دباغی

چرمسازی یا دباغی عبارت است از تهیه چرم از پوست حیوانات بر اساس فرایندی که پوست فسادپذیر را به یک ماده طبیعی پایدار، دائمی و انعطاف پذیر برای کاربردهای گوناگون تبدیل می‌کند.

فرآیند ساخت چرم روشی شیمیایی است که جهت ایجاد ثبات برای عدم فاسد شدن پوست حیوان توسط باکتری‌ها و قارچ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع چرم

چرم به دو نوع زیر دسته بندی می‌شود:

۱- چرم مصنوعی

۲- چرم طبیعی

این دو اصطلاح در ماده استفاده شده و فرآیند عمل آوری متفاوت هستند. در ادامه به توضیح هر یک از این دو اصطلاح می‌پردازیم.

چرم طبیعی چیست؟

اصطلاح چرم طبیعی نیز به آماده‌سازی و پرداخت پوست حیواناتی نظیر چرم همدانی) از پوست گاو (چرم ساغری) از پوست اسب و الاغ (تیماج) از پوست بز(میشن) از پوست گوسفند و غیره اشاره کرد.

اگرچه از پوست حیوانات متنوع مانند شترمرغ، مارمولک، تمساح، ماهی و کانگورو نیز در تولید چرم استفاده می‌شود، ولی پوست‌های رایج به هفت گروه اصلی اعم از پوست گاو، گوساله، گوسفند، بره، بز، اسب و قاطر تقسیم می‌شوند و بسته به جنس و کیفیت کاربردهای متفاوتی دارند.

خیلی از افراد خبره در این صنعت، چرم طبیعی را به سه دسته چرم سبک، چرم نیمه سنگین و سنگین دسته بندی می‌کنند.

چرم سبک

چرمی است که از پوست حیواناتی مانند گوسفند، بز، بزغاله و بره به دست می‌آید. این نوع چرم بسیار ظریف و نازک است و به همین علت هم در ساخت محصولاتی مانند لباس چرم، کاپشن چرم و دستکش چرم استفاده می‌شود. در حالی که از نوع کیفیت پایین‌تر آن به عنوان آستری کفش و لباس استفاده می‌شود.

چرم نیمه سنگین

به چرمی گفته می‌شود که از پوست حیواناتی مانند کروکودیل و شترمرغ به دست می‌آید. این نوع چرم به علت کمیاب و گران قیمت بودن بیشتر در ساخت محصولاتی که جنبه تزیینی دارند و یا لوکس محسوب می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 چرم سنگین

به چرمی گفته می‌شود که از پوست حیواناتی مانند گاو، گاومیش، گوساله، شتر و غیره به دست می‌آید. چرم سنگین بهترین نوع چرم جهت استفاده‌های معمول است. این نوع چرم دارای بیشترین مقاومت و زیباترین رخ در میان چرم‌های دیگر است. این نوع چرم به علت استحکام و مقاومت بالا، در زیره و رویه کفش، ساخت کیف‌های دستی و جیبی مرغوب و یا تسمه‌های ماشین‌آلات صنعتی و غیره به مصرف می‌رسد.

جهت عمل آوری چرم طبیعی ابتدا پوست را در مواد شیمیایی و گیاهی متفاوتی می‌خیسانند تا دوام بیابد، در نتیجه پوست به یک ماده طبیعی پایدار، دایمی و انعطاف‌پذیر برای کاربردهای گوناگون تبدیل می‌شود.

چرم مصنوعی

چرم مصنوعی ترکیبی از روکشی به نام skin و یک لایه اسفنج از جنس PVC یا PU است که بر روی پارچه پوشش داده می‌شود. محصول به دست آمده از این راه همان ظاهر و احساس چرم طبیعی را دارد و قیمتی مناسب‌تر را در مقایسه با چرم‌های طبیعی دارد.

همچنین مورد انتقاد حامیان حیوانات هم نیست. این نوع از چرم شباهت زیادی به چرم طبیعی داشته و اگر خیلی وارد نباشید در نگاه اول نمی‌توانید تفاوت چندانی را شناسایی کنید. البته این دو نوع از نظر بو، بافت، نوع برش و قابلیت احتراق قابل تشخیص هستند.

مهمترین کشور های تولید کننده چرم در جهان

در حال حاضر، شش کشور برتر تولیدکننده این محصول عبارتند از: چین، ایتالیا، هند، برزیل، کره و روسیه که سهم عمده‌ای از تولید و مصرف این ماده سودآور را در اختیار دارند، پوست استفاده شده در صنایع چرم این کشورها بیشتر از کشورهایی که امکان فرآوری و تبدیل به محصولی با کیفیت را ندارند وارد می‌شود، حدود ۸۰ درصد از تولید چرم در جهان به کشور چین تعلق دارد.

کاربردهای رایج چرم

امروزه، چرم به شکل قابل توجهی در دنیای مد و دکوراسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد، چرم در ساخت انواع گوناگون لوازم جانبی از جمله مبلمان و لوازم منزل و روکش صندلی اتومبیل به کار می‌رود، همچنین، این ماده‌ی زیبا با طرح و رنگی متنوع به صورت گسترده‌ای در تولید کیف چرم و کفش به کار گرفته می‌شود، کمربند چرم، بند ساعت و بسیاری از اکسسوری چرم دیگر از جمله محصولاتی هستند که بین عموم مردم از محبوبیت بسیار زیادی برخوردارند.

صنعت چرم در ایران

تمام این صحبت‌ها مقدمه چینی برای وضعیت صنعت چرم در ایران که موضوع اصلی این مطلب است بود. صنعت چرم جزء صنایع بسیار سودآور و پیشرفته‌ای است که به نظر می‌رسد نسبت به آن بی‌انصافی شده و آن‌طوری که شایسته است به آن بها داده نشده است.

واحدهای فعال صنعت چرم در ایران به شرح زیر است:

شهرهای اصلی که واحدهای فعال صنعت چرم ایران در آنها مشغول به فعالیت هستند به ترتیب همانطور که در جدول زیر هم قابل مشاهده است شامل آذربایجان شرقی، تهران، خراسان رضوی و همدان است.

بر اساس نتایج تحقیقاتی که سازمان صمت ارائه کرده واحدهای شاخص تولیدکننده به همراه نشان تجاری شامل:

همانطور که در جدول زیر هم قابل مشاهده است واحدهای چرم خاوران، طوس چرم شرق، چرم آفتاب واحدهای شاخص تولید صنعت چرم در ایران هستند.

روند تولید چرم در کشور

با توجه به نتایج به دست آمده از ۸ سال اخیر، روند تولید چرم سبک رو به کاهش و روند تولید چرم سنگین رو به افزایش است.

نمودار روند بازار تولید چرم در ایران به شرح زیر است:

رتبه ایران در صادرات و واردات چرم

طبق سایت Trademap.org رتبه جهانی ایران در واردات و صادرات چرم به شرح زیر است:

البته لازم به ذکر است که این رتبه مربوط به سال ۲۰۱۸ است.

روند واردات جهانی چرم

روند واردات چرم از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ در برخی از کشورها رو به کاهش و در برخی از کشورها رو به افزایش است. اما روند جهانی گویا کاهش وادرات و تلاش کشورها برای خود کفایی هست.

بیشترین واردات چرم به ایران در سال ۱۳۹۷ طبق آمارهای ثبت شده در گمرک مربوط به کشور های امارات، ایتالیا، هند و ترکیه است و مجموع این واردات ۱۶۸۰٫۱ هزار دلار است.

روند صادرات جهانی چرم

روند صادرات نیز نشان می‌دهد که رو به کاهش هست اما همچنان آمار صادرات کشورهای دیگر با ایران بسیار فاصله دار است.

داده های موجود در گمرک نشان میدهد که ایران به کشورهای زیادی صادر میکند. بیشترین صادرات مربوط به کشورهای عراق، هند، پاکستان، ترکیه، مراکش، آذربایجان، ایتالیا، ارمنستان، روسیه، اسپانیا و کشورهای دیگر است که مجموع این صادرات ۷۴۹۸۳٫۴ هزار دلار است.

پیش بینی آینده صنعت چرم

با توجه به پتانسیل‌ها و نقاط قوت در تولید چرم داخلی به نظر می‌رسد که کشور ایران علیرغم رقابت و حضور در صنعت اما نتوانسته به خوبی خود را معرفی کند و قابلیت‌های خود را در معرض نمایش قرار دهد.

با توجه به سنتی بودن این حوزه تلاش برای بهبود این جایگاه امری محال است. شرکت های موجود در این صنعت باید رشد تکنولوژی را قبول کرده با فضای مجازی و اینترنت را با آغوش باز بپذیرند. فقط با این روش می‌توانند حجم صادرات را افزایش داده و به دنبال آن برند خود را در جهان و در بین افراد خبره صنعت مطرح کنند.

اخیرا برندهای نوظهوری در این عرصه وارد شدند که با کمک گرفتن از اینترنت توانستند جایگاه خوبی در بین مردم ایجاد کنند اما این صنعت همچنان رقبای کار بلد و با سابقه‌تری دارد که به دلیل سنتی بودن سهم صدای بالایی ندارند و این طور به نظر می‌رسد که در گوش بازار نشسته و فقط به رقابت برندهای نوظهور نگاه میکنند.

شرکت‌های تولیدی چرم و شرکت‌های تولید محصولات حاصل از چرم مثل کفش چرم، کیف چرم، کمربند چرم، لباس چرم و غیره می‌توانند با حضور در سایت‌ها، محصولات خود را به دیگران معرفی کنند و در پلتفرم‌هایی مانند ایکسب محصولات خود را نه تنها در ایران بلکه به زبان انگلیسی به تمام مردم دنیا معرفی کنند.

برخی از شرکت‌های فعال تولیدکننده چرم یا فروشنده چرم در ایران که عضو ایکسب هستند عبارتند از شرکت تهران دلتا، شرکت سپهر چرم خاورمیانه، چرم صدرا هستند. این شرکت‌ها با معرفی محصولات خود و ایجاد صفحه یک پروفایل در ایکسب دارند که به آنها فرصت فروش آنلاین و عمده فروشی آنلاین را می‌دهد.

در انتها مجدد باید اشاره کنیم که در حق این صنعت یعنی صنعت چرم ایران ظلم شده و این صنعت به دلیل سنتی بودن نتوانسته خود را آن طور که باید و شایسته آن است بالا بکشد.