ديابت يك بيماري جدي و شايع است كه در حقيقت از فقدان توليد انسولين در بدن يا به علت ناتواني انسولين بدن در انجام عملكرد روزانه خود ايجاد مي‌شود.انسولين ماده‌اي است كه توسط غده پانكراس توليد مي‌شود اين ماده غذا را تجزيه كرده و تبديل به انرژي مي‌كند. ديابت به دو نوع تقسيم‌بندي مي‌شود.
نوع 1:معمولاٌ در نوجوانان و جوانان ديده مي‌شود و ارثي است. نوع 2:معمولاٌ در افراد مسن ديده مي‌شود و شاخصة آن بالا رفتن قند بدن است. افراد چاق يا كساني كه رژيم‌هاي غذايي نامناسب دارند در معرض ديابت نوع 2 هستند.
مشكلات بسياري به عنوان عوارض ديابت ايجاد مي‌شود: ديابت سيستم خون رساني بدن را مختل و آسيب‌پذير مي‌كند به بسياري از اعضاء بدن آسيب مي‌رساند مثل چشم كليه‌ها و پاها. افراد ديابتي بايد مراقبت‌هاي ويژه‌اي در رابطه با پاي خود انجام دهند.
نروپاتي
پاي ديابتي شرايطي است كه در آن سيستم گردش خون ضعيف شده و نروپاتي نيز وجود دارد.نروپاتي موجب بي‌حسي كاهش قدرت عضلات درد پا احساس گرما يا سرما در كف پا مي‌شود. در افراد ديابتي كه نروپاتي هم دارند كف پا مستعد زخم‌هاي كوچك تاول و كبود شدگي است بدون آنكه فرد متوجه آن‌ها شود. اگر اين زخم‌هاي كوچك بدون درمان باقي بمانند كم‌كم گسترش يافته بزرگتر مي‌شوند و حتي احتمال سياه شدن اندام و قطع عضو نيز وجود خواهد داشت. نروپاتي همچنين ممكن است عوارض ديگري مثل كج شدن انگشت شصت پا چكشي شدن انگشتان پا را نيز بوجود آورد. بسيار مهم است كه افراد ديابتي از پاي خود كاملاٌ مراقبت به‌عمل آورند تا زخم نشود. در هنگام وجود نروپاتي بيمار بايد روزانه پاي خود را معاينه چشمي كند (به علت بي‌حسي پا) همچنين فرد بايد براي پاي خود بستري را ايجاد كند كه پا در معرض كمترين فشار قرار داشته باشد.
سيستم گردش خون ضعيف:
ديابت معمولاٌ منجر به آسيب ديدن سيستم گردش خون مي‌شود. در اين شرايط (وجود ديابت) ديواره رگ‌ها ضعيف و نازك شده باعث كند كردن شديد عملكرد گردش خون به خصوص در اندام تحتاني مي‌شود. كند شدن سيستم گردش خون باعث كاهش اكسيژن رساني و تغذيه بافتهاي پا شده منجر به ايجاد مشكلات متعدد در كف پا پوست پا و بافتهاي عضلاني مي‌شود. خون‌رساني ضعيف همچنين منجر به تورم و خشكي پا مي‌شود. پيشگيري از ايجاد اين مشكلات در پاي ديابتي بسيار مهم است زيرا پاي بيماران با فقدان گردش خون مناسب مستعد زخم عفونت و مشكلات جدي خواهد بود.
پيشگيري و درمان
كفش و كفي نقش بسيار مهمي در مراقبت از پاي ديابتي ايفا مي‌كنند. كفي معمولاٌ بايد از جنس فوم پلاستوزوت باشد. پلاستوزوت ماده‌اي است كه طراحي شده جهت انطباق با نقاط پر فشار. زماني كه كفي كاملاٌ مطابق با پاي فرد ساخته شود راحتي و حمايت از پاي ديابتي انجام خواهد شد. در كفش افراد ديابتي بايد پنجه پهن و حجم‌دار (جهت قرارگيري راحت انگشتان پا) و كفي مناسب و نرم رعايت شود. اگر شما ديابت داريد بايد كاملاٌ گوش به زنگ هر مشكلي در پاي خود باشيد. اگر ديابت داريد و قبلاٌ مشكلات پا هم داشته‌ايد بايد حتماٌ تحت نظر پزشك باشيد.
ديابت و مراقبت از پا
مراقبت از پا در افراد ديابتي به دليل فقدان حسي در پاي اين افراد، تغيير شكل پا و اینکه ايجاد زخم پا به آساني بهبود نمي‌يابد، بسيار حائز اهميت است. مراقبت‌هاي روزانه از پا به راحتي مي‌تواند از ايجاد مشكلات بعدي پيشگيري کند. مراقبت‌هاي روزانه شامل:
1-چك كردن روزانه ميزان قند خون
2-چك كردن كف پا به صورت روزانه
ممكن است پاي شما بي‌حس باشد. شما بايد هر روز پاي خود را معاينه چشمي كنيد تا از وجود زخم كبودي تاول و …..آگاه شويد.
3-شستن روزانه پاها
هر روز پاي خود را در آب گرم نه داغ بشویيد. (كاملاٌ پا را در سطل آب قرار دهيد) قبل از حمام كردن دماي آب را چك كنيد. سپس پاي خود را به خوبي خشك كنيد. مطمئن شويد بين انگشتان پا كاملا خشك باشد. از پودر هم مي‌توانيد جهت خشك كردن بين انگشتان استفاده كنيد.
4-پوست را نرم و تميز نگه داريد.
يك لايه نازك كرم رو و زير پوست پا بماليد. بين انگشتان را چرب نكنيد زيرا ممكن است منجر به عفونت شود.
5-هميشه كفش و جوراب بپوشيد.
هيچ گاه پا برهنه نباشيد حتي در خانه. خيلي راحت ممكن است شما قدم برداريد و چيزي در پاي شما فرو رود و زخم شود.
هميشه جوراب نازك نخي يا نايلوني بپوشيد تا پاي شما در كفش زخمي نشود و تاول نزند. دقت كنيد جوراب شما درز و دوختگي نداشته باشد (يكپارچه باشد) از جنسي باشد كه عرق پا را جذب كند و از سائيدگي كفش و جوراب روي پا جلوگيري كند. اين مدل جوراب پاي شما را هميشه خشك نگه مي‌دارد.هميشه قبل از پوشيدن كفش داخل آن را بررسي كنيد. دقت كنيد ه آستر آن نرم باشد داخل كفش جسم خارجي مثل سنگريزه سوزن و ….. نرفته باشد. كفش مناسب و سايز پاي خودتان بپوشيد (كفش تنگ پاي شما را تحت فشار قرار مي‌‌دهد از طرفي ديگر كفش گشاد هم روي پاي شما سائيده مي‌شود.
6- پاي خود را از سرما و گرما محافظت كنيد.
نويسنده: دکتر علي اصغر اعلاء
مدیر کلینیک سلامت پا
