مهندس میرحبیب موسوی یکی از فعالان تحصیلکرده صنعت کفش است که سالها است در عرصه مهندسی و مواد ماشینآلات پی.یو فعالیت میکند. در این راستا گفتوگویی با وی انجام دادیم و جویای وضعیت ماشینسازی در این روزها شدیم. شرح این گفتگو را در ادامه میخوانید.
روآوردن زیره سازان به تولید زیره ورزشی
حبیب موسوی در خصوص وضعیت ماشینسازان میگوید: حال و روز ماشینسازان بعد از شروع سال ۱۳۹۸ تغییرات بسیار زیادی را تجربه کرده است که این تغییرات عمدتا مربوط به کسانی است که در حوزه صادرات ماشینآلات کفش و چرم فعالیت میکنند. درحقیقت کار ماشینسازان بسیار رونق یافته است چرا که ماشینسازان تا پیش از این و زمانی که نرخ دلار 3هزار تومان بود، هر دستگاه را با قیمت ۴۵ الی ۵۰ هزار دلار میفروختند که معادل ۱۵۰ میلیون تومان بود. اما الان که نرخ دلار به 13 الی 14هزار تومان رسیده همان دستگاه را به خریداران با قیمت 20 هزار دلار میفروشند که معادل ۲۵۰ تا ۲۷۰ میلیون تومان است. بنابراین اگر قیمتها را نسبت به گذشته مقایسه کنید میبینید که ماشینی که قبلا ۴۵ هزار دلار فروخته میشده الان ۲۰ هزار دلار به فروش میرسد در نتیجه میتوان گفت این افراد در شرایط فعلی ۲۰ تا ۳۰ درصد نیز سود میکنند. در بازار دستگاههای لوتاری نیز وضعیت به همین گونه است. بنابراین در شرایط فعلی صادرات دستگاهآلات برای این افراد سود بسیار خوبی دارد و کارشان رونق خوبی داشته است.
موسوی میافزاید: دلیل بعدی رونق بازار ماشینسازان این است که بازار کفش و دمپایی نیز در داخل کشور رونق گرفته است و شاهد هستیم که افراد زیادی برای خرید دستگاهها به ماشینسازان مراجعه میکنند. نکته جالب این است که تا اواخر بهمن ماه سال گذشته، ماشینسازان اکثراً بیکار بودند و سفارش نداشتند اما از اوایل سال۹۸ سفارشها شروع شده است. از دیگر عواملی که میتوانیم برای رونق بازارمان نام ببریم این است که یکسری زیره زنهایی که زیره کفش زنانه تولید میکردند به سمت تولید زیره ورزشی و به خصوص زیره تزریقی رفتهاند. بنابراین برای خرید دستگاه به ماشینسازان سفارش دادهاند. در واقع میتوانیم بگوییم که زیره زنهای زنانه خیابانِ سعدی اغلب به سمت زدن زیرههای ورزشی رو آوردهاند. از سوی دیگر یکسری کارخانجات به رنگ آمیزی زیرههای ورزشی رو آوردهاند و با رنگ آمیزیِ زیرهها بسیار بازی میکنند.
قیمت مناسب کفشهای ایرانی باعث هجوم کشورهای همسایه به بازار ایران شده است
وی خاطر نشان میکند: همه این تغییرات از ابتدای سال صورت گرفته است چون به دلیل نرخ ارز و قیمتهای مناسب کفشهای ایرانی، تاجرانی از کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان به سمت بازار ایران سرازیر شدهاند و خرید میکنند.
موسوی میگوید: ما تولیدکنندگان و ماشینسازان باید توجه داشته باشیم که اگر از دولت دلار ۱۱هزار تومانی بگیریم و مواد اولیهای که با این دلار خریداری میکنیم را تبدیل به محصول نهایی کنیم و بفروشیم اما ارز آن را به دولت ندهیم به خودمان و دولت ضربه خواهیم زد. اگرچه شاید این حرف برای برخی ناخوشایند باشد اما باید بپذیریم که امسال دولت بیشتر از گذشته تحت فشار قرار دارد و ممکن است با این کار ما، دولت مجبور شود همه قیمتها را آزاد کند تا مبلغ دریافتی به بازار برگردد. بنابراین در این شرایطی که برای تولید محصولاتمان ارز دولتی تخصیص داده میشود، باید بخشی از دلار حاصل از محصول نهایی را به دولت برگردانیم چرا که هر چقدر جلوتر میرویم دولت بیشتر تحت فشار قرار میگیرد. در نتیجه برای اینکه از این فشار فرار کند این احتمال وجود دارد که یا ارز را آزاد کند یا اینکه شرایط سختی را برای صادرکنندهها در نظر بگیرد.
از نظر فنی از دنیا عقب هستیم
موسوی در خصوص وضعیت ماشینآلات از نظر تکنیکی میگوید: از لحاظ تکنیکی ماشینآلات تولیدیِ ماشینسازان رده اول ما با ماشینسازان رده دوم ما به اندازه دو تا سه پله فاصله دارند. این یک واقعیت است و اصولا به این دلیل است که ماشینسازان ما سالهاست که یک ماشین را دستشان گرفتهاند و فقط بازویش را جابجا میکنند در حالی که در دیگر کشورها وضعیت به این گونه نیست و ماشینسازان بر روی سیستم کاربردی و سیستم کارِ دستگاهها بسیار کار کردهاند و تغییرات زیادی در آن ایجاد کردهاند. به عبارت دیگر دنیا نایستاده است و رو به جلو حرکت کرده است. اما طی سالهای گذشته به دلیل بحرانهای اقتصادی، تکنولوژی جدیدی وارد کشورمان نشده است به همین دلیل از نظر فنی از دنیا عقب هستیم.
وی در خصوص مواد اولیه موجود در بازار نیز میگوید: در حال حاضر مواد اولیه مختلفی از کشورهای چین، ایتالیا و ترکیه در بازار وجود دارد. هر زمان که در ایران بحرانهای موادی پیش میآید، موادی وارد بازار میشود که اختلاف قیمتیشان با مواد قبلی ما ۷ تا ۸ هزار تومان است. بنابراین تولید کننده وقتی میبیند مواد جدید جواب میدهد و کیفیت محصولات قابل قبول است آنموقع است که این مواد را استفاده میکند و به این ترتیب است که مواد جدید جایگاه خود را در بازار پیدا میکند. الان نیز در بازار، مواد مختلف زیادی وجود دارد که اصولا قیمتگذاری این مواد بر اساس قیمت کوئیم است و بنابراین قیمت کوئیم در بازار هر چقدر باشد مواد جدیدی که مثلاً از کشور چین وارد شده، هزار یا دو هزار تومان کمتر فروخته میشود.
به جای اختلاف با یکدیگر ذهنمان را معطوف وارد کردن تکنولوژیهای جدید کنیم
موسوی در خصوص اختلافات پیش آمده بین ماشینسازان میگوید: واقعیت این است که دکل موردِ اختلاف را در ابتدا خودِ ماشینسازان ایجاد نکردند، بلکه کارخانهدارها (آقایان شریفی و حیدری) بودند که با هنر خودشان این کار را انجام دادند. به عنوان مثال در حال حاضر تنها کفش الهام است که دستگاههایش دو دکل دارد اما این دلیل نمیشود که آن را به نام خودش ثبت کند. متاسفانه تعدادی از ماشینسازان به دنبال تغییرات جزئی و ثبت آن به اسم اختراع به نام خودشان هستند که به نظر من اصلا منطقی نیست. این در شرایطی است که دکل مرکزی را خودِ اروپاییها هم داشتهاند و عکسها و فیلمها و کاتالوگهای آن نیز موجود است. من معتقدم که بحران ثبت اختراع ماشین، ثبت زیره و غیره را صنعت کفش باید یک بار برای همیشه حل کند. متاسفانه الان شرایط به گونهای شده است که گویی بین ماشینسازان و زیره سازان مسابقه دو میدانی برگزار میشود و هر کس زودتر تغییراتی در دستگاهش ایجاد کند میرود و آن را ثبت میکند. اما قبل از ثبت به نظر من هر فرد باید از خودش بپرسد که آیا این تغییراتی که اعمال کرده جزو خلاقیت خودش بوده و آیا خودش طرح ماهیچه و قالب و دستگاهها را داده است یا خیر. اگر جواب این سوالات مثبت بود و تمام این کارها و خلاقیتها را انجام داده بود آن وقت میتواند برای ثبت آن اقدام کند. اقدام اخیر ماشینسازان و اختلاف پیش آمده مثل این است که الان کفش آدیداس را همه تولید میکنند. هر کس باید برود شکل و شمایل برند خودش را ثبت کند! اما اینکه بیایم ماشینی که ساخته شده را یک تغییر جزئی بدهیم و سپس آن را به اسم خودمان ثبت کنیم و اعلام کنیم دیگران حق ندارند مثل آن بسازند اصلا منطقی نیست. بنابراین این اختلاف بین ماشینسازان از نگاه من غیر منطقی و غیر علمی است.
این حرف در حوزه زیرهسازی نیز صدق میکند به عنوان مثال دو زیره ساز در یک نمایشگاه خارجی حضور پیدا میکنند و هردو یک زیره را میپسندند و خریداری میکنند. حال اگر یکی از آنها زودتر به ایران بازگردد و قالب آن را درست کند و سپس برود و آن زیره را به نام خودش ثبت کند آیا این کار درست و منطقی است؟! مسلما خیر. چون اسم این کار اختراع و نوآوری نیست بلکه این کار فقط کپی کاری است و لاغیر. من فکر میکنم این مشکلی است که قوانین ثبتی ما ایجاد کرده و باید از طریق اتحادیهها حل بشود چرا که این کار باعث میشود ابتکار و نوآوری وارد صنعت کفش ما بشود. در واقع این کار باعث میشود تولیدکنندهها با هم رقابت کنند و هر کدام سعی میکنند خلاقیت ایجاد کنند تا محصول تولیدیشان بر اساس فرهنگ مردم باشد و طرفداران بیشتری برای خودشان ایجاد کنند. ما بقدری درگیر کار و حوزه فعالیتمان هستیم که اصلاً منطقی و عاقلانه نیست که با این همه درگیریها باز هم خودمان، وقتمان و هزینهمان را صرف شکایت از همکاران کنیم.
در عوض من معتقدم باید به فکر وارد کردن دستگاهها و تکنولوژیهای جدید باشیم تا صنعت کفشمان پیشرفت کند و به عبارت دیگر باید خودمان و ذهنمان را از حاشیهها جدا کنیم و به فکر وارد کردن دستگاهها و تکنولوژیهای جدید باشیم تا بتوانیم در این صنعت رشد کنیم.