صنعت کفش و دمپايی قم با اين که کالای اول صادراتی اين استان محسوب میشود، با مشکلاتی مواجه است که گره آن با تدبير مسئولان باز میشود.
قم به‌عنوان قطب توليد کفش ماشيني در کشور، بيش از 300 کارگاه دارد و حدود 70 درصد پاپوش‌های صنعتی کشور را توليد مي‌کند. روزانه يک ميليون جفت کفش و دمپايي در اين استان توليد مي‌شود. بيش از 5 هزار نفر در اين صنعت به‌طور مستقيم مشغول فعاليت هستند و 80 درصد توليدات اين صنعت به کشورهای مختلف صادر مي‌شود. کفش ماشينی و دمپايی قم که کالاي اول صادراتی استان است، با مشکلاتی مواجه شده که برخي از آنها به تحريم‌ها و موانع خارجي ارتباطي ندارد و گره‌هاي اين مشکلات با تدبير مسئولان بازشدني است. لازم به ذكر است اين گزارش قبل از انتخابات جديد انجمن كفش ماشيني قم از رئيس وقت انجمن تهيه شده است.
تامين مواد اوليه داخلی
يکي از توليدکنندگان نمونه صنعت کفش و دمپايي قم که 45سال در اين صنعت مشغول به فعاليت است، تأمين مواداوليه توليد داخل را مهم‌ترين مسئله توليدکنندگان اين عرصه مي‌داند و مي‌گويد: براي توليد کفش ماشيني و دمپايي به 3رشته مواداوليه نياز داريم که 80 درصد از آنها در داخل کشور توليد مي‌شود.
در هيچ جاي دنيا براي صادرات مواداوليه که نياز جدي کشور است، معافيت مالياتي درنظر نمي‌گيرند. معمولا معافيت مالياتي براي محصولات توليدي است نه مواداوليه. در کشور ما چون براي صادرات مواداوليه پتروشيمي معافيت مالياتي درنظر مي‌گيرند، فعالان پتروشيمي رغبت بيشتري به صادرات دارند.
حسين صادق‌زاده، با اشاره به اينکه مواداوليه توليد داخل به‌دليل شفاف نبودن روش قيمت‌گذاري در بورس بالاتر از قيمت جهاني است، مي‌افزايد: حدود يک سال است که برخي فعالان و تشکل‌هاي صنعتي پيگير شفاف‌سازي در روش قيمت‌گذاري اين مواداوليه هستند ولي هنوز به نتيجه نرسيده‌اند.
از دست دادن بازار خارجي و داخلي
اين توليدکننده، افزايش قيمت بازار داخلي را تابع گراني مواداوليه مي‌داند و مي‌افزايد: عراق بازار اول صادراتي کفش ماشيني و دمپايي قم است. متأسفانه بازار عراق به‌دليل افزايش قيمت محصولات صنعت کفش، افت کرده است. ما اخبار مستندي داريم که تاجران عراقي مشغول خريدهاي کلان در چين هستند.
صادق‌زاده مي‌گويد: به‌دليل اينکه توليدکنندگان کفش در چين مواداوليه را ارزان‌تر از ما خريداري مي‌کنند ما قدرت رقابت با آنها را نداريم. اگر ما بتوانيم مواداوليه را با نرخ جهاني دريافت کنيم، مي‌توانيم صادرات محصولات کفش ماشينی و دمپايی را 2تا 3برابر افزايش دهيم. وي درباره افزايش چندبرابري قيمت برخي از مواد اوليه مي‌گويد: افزايش قيمت در بسته‌بندي و ساير موارد موجب شده است تا قيمت محصولات توليدي نسبت به 2سال پيش، 3تا 4برابر شود که اين افزايش قيمت توجيه‌پذير نيست.
يکي از نمايندگان فروش محصولات توليدي کفش و دمپايي در بازار داخلي با تأييد اين مسئله مي‌گويد: به دلايلي همچون افزايش قيمت، شيوع کرونا، گرمي هوا و محدوديت راه‌هاي مواصلاتي، فروش اين محصولات در استان‌هاي ديگر کاهش يافته است. محسن رضايي مي‌افزايد: طي 15سال گذشته، نخستين بار است که با کاهش شديد خريد کفش ماشيني و دمپايي در شهرهاي کشور مواجه هستيم.
بازارهای فتح شده و حذف شده
صادرات کفش ماشيني و دمپايي قم حدود 15سال پيش آغاز شد و اين محصول طي چند سال گذشته، کالاي نخست صادراتي قم بود. رونق صادرات پاپوش‌هاي صنعتي زماني اوج گرفت که چند نمايشگاه بين‌المللي با تلاش فعالان اين صنعت در قم برگزار شد.
رئيس هيأت مديره انجمن کفش ماشيني استان قم مي‌گويد: تاجران بيش از 20کشور در اين نمايشگاه‌ها شرکت مي‌کردند و سال گذشته و امسال به‌دليل شيوع کرونا اين نمايشگاه برگزار نشده است.
ابوالفضل فرهاني عراق، پاکستان، آذربايجان، کشورهاي حاشيه خليج‌فارس و آسياي ميانه را از مشتريان کفش ماشيني و دمپايي قم ذکر مي‌کند و مي‌افزايد: صادرات اين محصول به آفريقا هم شروع شده و پيگير هستيم که در بازار روسيه هم ورود کنيم. او درباره از دست دادن بازار ترکيه مي‌گويد: مسئولان ترکيه وقتي متوجه شدند که سالانه عدد سنگيني براي واردات کفش ماشيني و دمپايي هزينه مي‌شود، توليدکنندگان کشورشان را به توليد اين محصول ترغيب کردند و اين کشور اکنون يکي از صادرکنندگان کفش ماشيني است.
رئيس هيأت مديره انجمن کفش ماشيني استان قم، نوسانات ارزي و افزايش قابل توجه قيمت مواداوليه را بزرگ‌ترين مانع براي فتح بازارهاي بيشتر مي‌داند.
به‌گفته فرهاني، حجم صادرات کفش و دمپايي قم به کشورهاي مختلف، سالانه حدود 100ميليون دلار است. او مي افزايد: اگر بورس، قيمت مواداوليه پتروشيمي را واقعي اعلام کند و توليدکنندگان با کمبود مصنوعي مواداوليه و نوسانات بازار ارز مواجه نشوند، اين پتانسيل در استان وجود دارد که توان صنعت کفش و دمپايي 10برابر شود. وي با بيان اينکه حدود 5هزار نفر در صنعت کفش و دمپايي قم به‌طور مستقيم فعاليت مي‌کنند، مي‌افزايد: اما مزيت اين صنعت در رونق اشتغال خانگي است که حدود 20هزار نفر را مشغول به‌کار کرده است.
شهرک تخصصی در حد شعار
يکي از طرح‌هايی که برای توسعه صنعت کفش فقط در حد شعار و کلنگ‌زنی اجرا شده، ايجاد شهرک تخصصی کفش و دمپايي قم است. 2سال پيش آيين کلنگ‌زني اين شهرک در مراسمي با حضور معاون وزير صنعت، معدن و تجارت و مديرعامل سازمان صنايع کوچک و شهرک‌هاي صنعتي ايران، استاندار قم و مسئولان محلي برگزار شد. توليدکنندگان کفش و دمپايي قم اميدوار بودند که در اين شهرک تمامي زنجيره‌هاي توليد جانمايي شده و اقدام مبارکي براي توسعه اين خوشه صنعتي انجام شود. اين شهرک در قالب فاز توسعه 96هکتاري شهرک صنعتي شکوهيه پيش‌بيني شده و قرار بود در مرحله نخست زمينه اشتغال 600نفر فراهم شود.
رئيس هيأت مديره انجمن کفش ماشيني استان مي‌گويد: چند سال تلاش کرديم تا اين شهرک ساخته شود، ولي در 2سال اخير زيرساخت‌هاي آن آماده نشده است. شرکت شهرک‌هاي صنعتي، قيمت زمين را افزايش داده و به‌دليل ساخت کمربندي، چند هزار متر از محدوده اين شهرک براي ساخت جاده درنظر گرفته مي‌شود.
فرهاني مي‌افزايد: به توليدکنندگان کفش ماشيني گفتند که به ازاي هر نفر، 2هزار متر زمين داده مي‌شود؛ درحالي‌که ساخت کارگاه کوچک براي توليدکنندگاني که ظرفيت و پتانسيل بالايي در توليد کفش ماشيني دارند صرفه اقتصادي ندارد. هر توليدکننده براساس توان توليد و حجم سرمايه‌گذاري نياز به زمين دارد.
قم سابقه 100ساله در توليد کفش دارد و بزرگ‌ترين کفاشي‌هاي کشور در اين شهر وجود دارد. اکنون هم قم بيشترين کارگاه‌هاي توليد کفش ماشيني و دمپايي را در خود جاي داده و از نظر حجم و تنوع توليد اين محصولات، زبانزد است. با ورود تکنولوژي جديد و توسعه فضاي مجازي، مسير فعالان اين صنعت براي افزايش توليد و گسترش صادرات هموار شده است. اگر موانع توليد از پيش پاي فعالان صنعت کفش و دمپايي قم برداشته شود، بازارهاي بيشتري فتح خواهد شد.
هشتمین دوره انتخابات انجمن کفش ماشینی قم
هشتمین دوره انتخابات انجمن کفش ماشینی استان قم، اول دی ماه 1400 از ساعت 19 الی 22 برگزار گردید و اسامی آقایان منتخب به ترتیب زیر اعلام گردید:
جواد شعبان‌زاده
سعید راستی
محسن امین
مصطفی کرمانی
جواد راستی
محمد صادق شهناز زاده
سعید رضا خالقی
آقایان جواد کوهستانی و رضا شفیعی نیز به عنوان بازرس هیات مدیره منتخب شدند.
