چرم گران؛ محصول نبود مواد اولیه
صنعت چرم طی یکی دو سال اخیر همانند سایر صنایع فعال در کشور، به واسطه شیوع ویروس کرونا و تبعات ناشی از آن متحمل خسارات و آسیب‌های جبران‌ناپذیری شده است. عدم برگزاری نمایشگاه‌ها، توقف مقطعی صادرات و واردات، کمبود مواد اولیه نوسانات نرخ ارز و رکود در بازار داخلی، صنعتگران چرم را با چالشهای گوناگونی روبرو و نگرانی آنها را از آینده صنعت چرم دوچندان کرده است. از اواسط سال جاری و با انجام واکسیناسیون سراسری و کاهش آمار ابتلا به کرونا، روزنه امیدی برای فعالان صنعت چرم باز شد تا به لطف برگزاری نمایشگاههای مختلف بتوانند بار دیگر شاهد رونق صنعت چرم و صنایع وابسته به آن باشند. امسال و در جریان برگزاری امپکس 2022، بسیاری از برندهای بزرگ صنعت چرم با حضور در نمایشگاه از بازگشت رونق به صنعت اظهار خوشحالی کرده و معتقد بودند که برگزاری نمایشگاه‌ها نقش بسیار مهمی در خروج صنعت و بازار از رکود طولانی‌مدت دارد.
وضعیت صنعت چرم رو به بهبود است
مهدی ارزانیان، یکی از فعالان صنعت چرم و صاحب برند پویا چرم طوس در گفت‌وگو با اخبار صنعت چرم و کفش در خصوص وضعیت این صنعت در استان خراسان و شهر مشهد گفت: امسال وضعیت صنعت چرم در مشهد کمی بهتر از سال‌های گذشته است. در واقع ممنوعیت واردات چرم باعث شد تا تولیدکنندگان داخلی بتوانند علاوه بر تأمین نیاز بازار داخل و جلوگیری از انباشت تولیدات چرمی، به صادرات محصولات خود نیز بیاندیشند. همین امر باعث بهبود نسبی صنعت چرم در کشور شده است.
وی با اشاره به مشکلات موجود در صنعت کفش کشور، کمبود مواد اولیه را مهم‌ترین چالش تولیدکنندگان دانست و گفت: البته ممنوعیت واردات باعث شد تا تولیدکنندگان چرم با کمبود مواد اولیه این صنعت مانند رنگ‌ها و اسیدها مواجه شوند و در نتیجه در روند تولید وقفه ایجاد شد.
به گفته ارزانیان در ماه‌های نخست آغاز به کار دولت سیزدهم و تا مشخص شدن وضعیت تیم اقتصادی دولت نیز وضعیت نابسامانی در بازار حاکم بود. نرخ ارز دستخوش تغییرات ایجاد شده قرار گرفته و ثبت سفارش و صادرات و واردات نیز به تبع آن با مشکل مواجه شد. در واقع از یک سو پس از ثبت سفارش برای واردات کالا، چندین ماه زمان برای وارد شدن کالا نیاز بود و از طرفی به دلیل نوسان نرخ ارز و مشکلات صادراتی، امکان بستن قرارداد و صادارات کالا از کشور وجود نداشت.
وی به صدور بخشنامه‌های مختلفی که روند فعالیت صنعتگران تحت تاثیر قرار می‌دهد، اشاره کرد و گفت: متاسفانه نه تنها در صنف و صنعت چرم، بلکه در تمامی صنایع و اصناف، صدور بخشنامه‌های غیرمرتبط و تحمیلی به مشکلات صنعتگران دامن می‌زند. به عبارت دیگر برنامه‌ریزی برای تولید در سایه بخشنامه‌های لحظه‌ایی، تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می‌دهد.
ظرفیت‌های صادراتی صنعت چرم و کفش
صاحب برند پویا چرم طوس با تاکید بر اینکه صنعت کفش ایران ظرفیت‌های بیشماری برای صادرات دارد افزود: صنعت کفش یکی از صنایع وابسته به صنعت چرم است.
صنعت کفش میتواند جایگزین بسیاری از کشورهای صاحب‌نام در این حوزه در بازار منطقه باشد. صنعت چرم و کفش ایران در سال‌های اخیر رشد کمی و کیفی قابل توجهی داشته و همین امر میتواند برگ برنده ایران در تجارت خارجی باشد.
وی در خصوص مشکلات ارزی در بخش صادرات و واردات نیز گفت: یکی از چالشهای مهم ارزی صادرکنندگان، تأمین ارز صادراتی است. تحریم‌ها باعث شده که بازگشت ارز برای صادرکنندگان دشوار باشد. اگرچه امکان واردات مواد اولیه به جای ارز وجود دارد، اما مواد اولیه مورد نیاز صنعت چرم را می‌توان تنها با ۵۰ درصد از ارز صادراتی تأمین کرد؛ علاوه بر اینکه یک صنعتگر به ارز صادراتی برای ادامه فعالیت کارخانه خود نیاز دارد.
ارزانیان در مورد صادرات محصولات چرمی شرکت پویا چرم طوس گفت: خوشبختانه طی مدت اخیر وضعیت صادرات کمی بهتر شده و اگر با قاچاق به طور جدی برخورد شود، صادرکنندگان میتواند سالانه ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشته باشند.
گرانی چرم و افزایش قیمت مواد شیمیایی
علی حسن‌زاده، رئیس انجمن چرم ایران نیز در گفت‌وگو با اخبار صنعت چرم و کفش با اشاره به گلایه صنعتگران کفش مبنی بر افزایش قیمت چرم گفت: یکی از مشکلات صنعت چرم، مواد اولیه و افزایش قیمت مواد شیمیایی است. قیمت مواد شیمیایی نسبت به سال گذشته بیش از ۴ برابر افزایش داشته است. قیمت رنگ‌هایی که در صنعت چرم مورد استفاده قرار می‌گیرد افزایش ده برابری را تجربه کرده و با این شرایط طبیعی‌است که قیمت تمام شده چرم نیز افزایش می‌یابد.
به گفته وی واردات مواد شیمیایی مشمول ۲۵ درصد عوارض است در حالی که عوارض واردات چرم ۱۰ درصد تعیین شده به عبارت دیگر واردات چرم صرفه اقتصادی بیشتری نسبت به واردات مواد شیمیایی برای تولید چرم در کشور دارد.
وی در خصوص واردات چرم به دو نکته مهم اشاره کرد و گفت: چرم تولیدی ایران قابل رقابت با چرم پایه ۲ دلاری ترکیه است اما طبیعتا چرم پایه ۲.5 دلاری کیفیت بسیار بهتری نسبت به چرم تولیدی ایران دارد؛ چرا که تولیدکننده ترک، هزینه بیشتری برای تولید چرم صرف کرده است.
فرسودگی تجهیزات کارخانجات چرم‌سازی
حسن‌زاده معتقد است که مصرف‌کننده نباید چرم و محصولات چرمی را با قیمت‌های گزاف خریداری کند. یکی از دلایل گرانی، کمبود عرضه در بازار است. در این شرایط کشورها معمولا تعرفه کالا را کاهش داده تا به وسیله واردات کمبود بازار جبران شود در حالی که چنین سیستمی در ایران وجود ندارد.
وی تاکید کرد: صنعت چرم ایران ظرفیت تامین نیاز داخل و حتی افزایش میزان صادرات چرم و محصولات چرمی را دارد، منتها چالش اصلی در این زمینه کمبود مواد اولیه و نوسانات نرخ ارز در کشور است.
رئیس انجمن چرم ایران افزود: در حال حاضر بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزات کارخانههای چرم‌سازی فرسوده است اما امکان خریداری تجهیزات جدید برای تولیدکنندگان وجود ندارد چرا که وارد کردن یک دستگاه جدید میلیاردها تومان برای تولیدکننده هزینه در بر دارد.
وی در پایان با گلایه از نقش کمرنگ تشکل‌ها و انجمن‌ها در تصمیم‌گیری‌های دولتی گفت: تشکل‌ها از درد صنعت به خوبی آگاهند و می‌دانند که چگونه و با چه روش‌‌هایی میتوانند به توسعه و پایداری صنعت کمک کنند این در حالی است که دولت در تصمیم‌گیری‌های خود برای صنعت توجهی به تشکل‌ها و انجمن‌ها ندارد و آنها را در تصمیمات خود دخیل نمی‌کند.
90درصد مواد شیمیایی وارداتی است
فرزان مهاجر، یکی از فعالان صنعت چرم و مدیرعامل شرکت آرکا چرم مهاجر نیز در گفت‌وگو با اخبار صنعت چرم و کفش با اشاره به مشکلات تولیدکنندگان و صنعتگران چرم، کمبود مواد اولیه را مهم‌ترین معضل تولیدکنندگان دانست و گفت: بیش از 90 درصد از مواد شیمیایی مورد نیاز صنعت چرم که بتوان با آن چرم باکیفیت و مرغوب تولید کرد، وارداتی است و با توجه به نوسانات دائمی نرخ ارز، عملا واردات مواد شیمیایی با اما و اگرهای زیادی همراه است.
وی نوسانات قیمت پوست تولید داخل را نیز در افزایش قیمت چرم موثر دانست و افزود: قیمت پوست مورد نیاز کارخانههای چرم بیش از ۳ برابر افزایش یافته است. این افزایش قیمت نیز نشأت گرفته از هزینه‌های سنگینی است که دامداری‌ها و کشتارگاه‌ها متحمل می‌شوند. در نتیجه در بحث گرانی چرم نباید انگشت اتهام را تنها به سمت بخش خاصی گرفت.
وی ادامه داد: در کنار همه موارد مطرح شده، همه‌گیری ویروس کرونا در جهان باعث رکود صنعتی در تمامی کشورها شد و اکنون که هجمه کرونا اندکی فروکش کرده، دنیا با حجم زیادی از تقاضا مواجه شده است که شرکت‌های تولیدکننده ظرفیت پاسخگویی به کل تقاضا را ندارد. از طرفی نرخ پایه مواد شیمیایی در همه کشورها نیز افزایش یافته است.
افزایش قیمت حامل‌های انرژی
مهاجر گفت: افزایش قیمت حامل‌های انرژی و افزایش قیمت حمل‌ونقل چه در بخش واردات و چه در حوزه داخلی، از دیگر مواردی است که بر قیمت تمام شده چرم تاثیر گذاشته است.
وی معتقد است که در زنجیره تولید و تامین چرم و محصولات چرمی تا زمانی که محصول نهایی به دست مصرف‌کننده برسد، بیشترین آسیب متوجه چرمسازان است. چرا که برای مثال تولیدکننده چرم در ۶ ماه نخست سال، محصول خود را به تولیدکننده کفش به صورت چکی می‌فروشد. در حالی که برای تولید چرم مورد نیاز در نیمه دوم سال باید برای تأمین مواد اولیه مورد نیاز سرمایه‌گذاری کند.
این فعال صنعت چرم به چالشهای بخش صادراتی نیز اشاره کرد و گفت: معضل اصلی صادرکنندگان، ارزش افزوده است. در شرایطی که دولت در بدو واردات مواد اولیه ارزش افزوده مواد را از صنعتگر دریافت می‌کند، اما در زمان صادرات معتقد است که ابتدا باید مواد اولیه تبدیل به چرم شده و پس از فروش، ارزش افزوده آن از مشتری دریافت شود. این رویه هزینه‌های سنگینی را به دوش تولیدکننده تحمیل می‌کند.
تولید بدون حمایت دولت
خلیل حافظی‌نژاد، یکی دیگر از فعالان صنعت چرم در گفت‌وگو با اخبار صنعت چرم و کفش، در خصوص وضعیت کلی صنعت چرم در ایران گفت: با شرایطی که حاکم بر صنعت ایران است نمیتوان انتظار داشت که صنعت چرم وضعیت مناسبی داشته باشد. به گفته وی چه انتظاری می‌توان داشت از صنعتی که از هیچ گونه حمایت دولتی برخوردار نیست. چگونه می‌توان با کشورهای پیشرو در صنعت چرم که صنعتگران آن تحت حمایت دولت قرار دارند، رقابت کرد؟
وی با اشاره به صنعت چرم ترکیه و وضعیت صنعتگران این کشور افزود: هر ساله از سوی دولت ترکیه، کارشناسانی، با مراجعه به کارخانجات چرم‌سازی، وضعیت صنعت چرم را بررسی می‌کنند و در صورتی که تجیهزات، ماشین‌آلات و دستگاه‌های صنعتگران فرسوده باشد، دولت با پرداخت 50 درصد از هزینه خرید تجهیزات جدید، صنعتگران را تشویق به واردات دستگاه‌های جدید می‌کنند. حال این سوال مطرح است که آیا در ایران حتی یک درصد از این نوع حمایت‌ها از سوی دولت ارائه می‌شود؟
حافظی معتقد است که اکنون صنعتگران ایران از جان، مال، سرمایه، جوانی و تجربه خود برای روشن نگه‌داشتن چرخ‌های صنعت چرم می‌گذرند، اما با این حال روز به روز به واسطه درگیری با چالش‌ها و معضلات موجود، افت می‌کنند تا جایی که ورشکسته یا مجبور به تعطیلی کارخانههای خود می‌شوند.
وی ادامه داد: صنعتگری که هر روز با نرخ جدید از ارز مواجه است چه حرفی برای گفتن در جهان دارد؟ چگونه میتواند با نوسانات لحظه‌ای نرخ ارز در مقابل غول‌های تکنولوژی جهان عرض اندام کند یا در نمایشگاههای بینالمللی با سایر کشورها رقابت کند؟ واقعیت این است که ضربه‌ای که نوسان نرخ ارز به صنت‌عگران وارد می‌کند، بسیار بیشتر از توان و مقاومت آنها برای پایداری در صنعت چرم است.
توان رقابت نداریم
این فعال صنعت چرم در ادامه به برتری ایران در صنعت چرم جهان در سال ۱۹۷۰ اشاره کرد و گفت: روزگاری کیفیت چرم تولیدی صنعتگران ایرانی در جهان زبانزد بود و در رده بهترین چرم‌های دنیا قرار داشت، اما اکنون ما حتی نمی‌توانیم در برابر کشورهایی مانند پاکستان هم اظهار وجود کنیم. چرا که هم از نظر مواد اولیه دچار کمبود هستیم و هم از نظر تکنولوژی با کشورهای پیشرو در این صنعت فاصله داریم. وی در پایان تاکید کرد: تا زمانی که حمایت از صنعتگر در سیاست‌گذاری‌های دولت وجود نداشته باشد، نمیتوان با شعار و فرافکنی، صنعت چرم را صنعتی به‌روز و توانمند جلوه داد.
ضرورت برگزاری نمایشگاههای حرفه‌ای
مسعود بنابیان، فعال صنعت چرم و عضو هیأت موسس شرکت شهرک صنعتی چرمسازان چرمشهر تبریز نیز که امسال موفق به حضور در نمایشگاه امپکس 2022 نشده بود، در گفت‌وگو با اخبار صنعت چرم و کفش با اشاره به برگزاری این نمایشگاه گفت: امسال و به دلیل اینکه ظرفیت سفارش چرم تا خرداد ماه سال آینده تکمیل بود، نتوانستیم در نمایشگاه حضور داشته باشیم اما با این وجود به نظر می‌رسد نمایشگاه امسال دستاوردهای خوبی برای شرکت‌کنندگان داشته است.
به گفته وی اگرچه صنعتگران معمولا در نمایشگاههای ایران پذیرای مشتریان خارجی نیستند و امکان برقراری ارتباط با شرکت‌ها و صنعتگران کشورهای خارجی فراهم نیست، اما به هر حال برگزاری نمایشگاه و گردهمایی فعالان صنعت چرم، کیف و کفش بهتر از عدم برپایی آن است.
وی افزود: اگر در صنعت چرم و کیف و کفش یک نمایشگاه حرفه‌ای و کلاسیک با استانداردهای بینالمللی برگزار شود، طبیعتا دستاوردهای داخلی و برون‌مرزی بیشتری برای صنعتگران به همراه دارد و دامنه فعالیت آنها را گسترده‌تر می‌کند.
سرمایه چرمسازان نصف شده است
بنابیان در مورد وضعیت کنونی صنعت چرم در تبریز نیز گفت: متاسفانه حال صنعت چرم چندان خوب نیست. چرا که ما در ایران نه تنها دسترسی به مواد اولیه نداریم، بلکه قیمت مواد اولیه نیز نوسانات بسیاری دارد و لذا صنعتگران چرم نمی‌توانند به تعهدات خود پایبند باشد. در این میان وضع قوانین مختلف نیز مزید بر علت شده و فعالیت در صنعت چرم را دشوار کرده است.
وی ادامه داد: در حال حاضر بازگشت سرمایه در صنعت چرم اتفاق نمی‌افتد؛ به عبارت دیگر صنعتگران این حوزه نمی‌توانند سرمایه خود را باز گردانند. چرا که مبلغ چرم‌هایی که ماه‌ها پیش فروخته‌اند را هنوز دریافت نکرده‌اند و این در حالی است که برای خرید جدید باید دو برابر مبلغ سرمایه خود را هزینه کنند.
وی افزود:صنعتگرانی که سه ماه پیش چرم را به قیمت 30هزار تومن فروخته و هنوز مبلغ آن را دریافت نکرده‌اند، امروز باید همان چرم را به قیمت 40 هزار تومان خریداری کنند. به این ترتیب به جای خرید یک فوت چرم، میتوانند تنها نیم فوت چرم جایگزین کنند.
وی معتقد است که اگر این روند تا سال آینده ادامه داشته باشد، بسیاری از چرمسازان قادر به ادامه فعالیت نخواهد بود.
