صنعت کفش در کشورهای شمال آفریقا و از جمله تونس، بحرانهایی همانند بحرانهای صنعت کفش در ایران را دارند. از واردات گرفته تا کمبود مواد اولیه چالشهایی است که فعالان صنعت کفش در تونس با آن دست و پنجه نرم میکنند.
به گزارش اخبار صنعت چرم و کفش به نقل از خبرگزاری «الترا تونس»، صنعت کفشسازی در تونس تجارتی در حال انقراض است. در گزارشی به قلم مریم الناصری، خبرنگارخبرگزاری الترا تونس وضعیت صنعت کفش در تونس اینگونه بیان شده است:
«چه تفاوتی بین یک کفش ساخت تونس با یک کفش وارداتی یا یک کفش قاچاق وجود دارد وقتی که همه این کفشها از نظر شکل و ساخت مشابه یکدیگر؟ مواد اولیهای که در صنعت کفش مورد استفاده قرار میگیرد از کجا تامین میشود؟ آیا این کفشها از کیفیت لازم برخورداند؟
اینها سوالاتی است که معمولا اغلب مردم تونس به ویژه اقشار متوسط جامعه، هیچگاه از خود نپرسیدهاند چرا که برای اکثر آنها فرقی نمیکند کفشهایی که خریداری میکنند تولید داخل باشد یا وارداتی یا قاچاق. بلکه موضوع مهم برای آنها قیمت کفش و ارزان بودن آن است.
گشتو گذاری در بازار سنتی کفش تونس
در یک گشت و گذار ساده در کوچه پس کوچههای شهر قدیمی تونس، انبوهی از مغازههای کوچک و بزرگ کفش و لباس به چشم میخورد. این مغازهها در اصل مغازههایی است که تا چند دهه گذشته، تولیدکنندگان قدیمی کفش در آن، کفشهای دستدوز تولید میکردند؛ کفشهایی که بخش عمدهای از مواد اولیه آن در تونس تأمین میشد. رفته رفته اما، به دنبال قاچاق بیرویه و واردات کفش چینی، تولید داخل رنگ باخت و تعداد تولیدکنندگان قدیمی کفش کمکم مغازههای خود را تعطیل کردند تا جایی که اکنون تعداد این مغازهها حتی به تعداد انگشتان یک دست هم نمیرسد.
در یکی از آن کوچههای قدیمی شهر، علی بن رجب 61 ساله مشغول دوخت یک کفش است. به گفته خودش، 30 سال است که از هفت صبح مغازه خود را باز میکند و تا نزدیک غروب آفتاب به کار دوخت و دوز کفش که شغل آبا و اجدادی اوست مشغول است. در مغازه علی بنرجب مواد و ماشینآلات قدیمی و ساده، میخها، چکش، قالب کفش در اندازههای مختلف، چرخ خیاطی قدیمی و برخی موادی که با آنها چرم را به کفش تبدیل میکنند، همچنان از گذشته تا امروز وجود دارد. او حدود 5 سال است که در مغازه خود سه جوان تونسی را نیز مشغول به کار کرده و به آنها فوت و فن کفشدوزی را آموزش داده است.
علیبن رجب میگوید: من با برخی دیگر از صنعتگران این بخش برای حفظ این حرفه که در سالهای اخیر رو به انقراض میرود، تلاشهای بسیاری کردهایم اما کفش دستدوز به عنوان یکی از انواع صنایع دستی، به مواد اولیه خود متکی است و تا زمانی که این بخش با چالش همراه باشد، صنعت کفش نیز دچار مشکل است. تا چند سال گذشته بیشتر صنعتگران صنعت کفش تونس نوعی کفش سنتی با نام « البلغة» را تولید میکردندکه طرفداران فراوانی در لیبی و الجزایر داشت.
البلغة یک نوع کفش سنتی مراکشی است که از چرم ساخته و اغلب با لباسهای سنتی پوشیده میشود. این نوع پاپوش غالبا تک رنگ و به رنگهای سفید، زرد ، سیاه یا گاهی قرمز دوخته میشود. طراحی آن بسیار ساده است. جلوی کفش، بسته و نوک تیز است و روی آن گلدوزی سادهای دوخته میشود.
علیبنرجب میگوید: بیشتر صنعتگران کفش در تونس که عمدتاً در ساخت البلغة تونسی تخصص داشتند و تولیدات خود را به به لیبی و الجزایر صادر میکردند. دوخت البلغة دو روز زمان میبرد و در سالهای گذشته بین 10 تا 30 دینار فروخته میشد در حالی که امروز بسته به اندازه و نوع چرم مورد استفاده، بین 20 تا 60 دینار فروخته میشود. در گذشته تولیدهای کفش همواره تامینکننده نیاز کفش تونس بودند اما اکنون کفش سنتی چندان مورد توجه تونسیها نیست.
به گفته وی امروزه، با توجه به افزایش تقاضای تونسیها برای کالاهای وارداتی، به ویژه کالاهای وارداتی از چین، تعداد صنعتگران کفش نیز کاهش یافته است و تعداد کارگاههای تولید کفش و البلغة در شهر از 200 فروشگاه به حدود 20 یا 25 فروشگاه کاهش یافته است. علیبنرجب ادامه میدهد: یکی از دلایل عمده کاهش کارگاههای تولید کفش و البلغة در تونس قیمت پایین کفشهای وارداتی نسبت به کفشهای محلی است.