صنعت چرم؛ غول خفته صنعت ایران

به گزارش اخبار صنعت چرم و کفش به نقل از صدا و سیما؛  فعالان این صنعت، چرم را غول خفته صنعت ایران می دانند، غولی كه اگر بیدار شود همه فرصت های شغلی در صنایع دیگر را جذب خود کرده و به اندازه ای تولید و ارزآوری در پی خواهد داشت كه دیگر دغدغه ای به نام اشتغال و صادرات تولید محور احساس نمی شود.
آنان باور دارند که باید با همه توان خود برای توسعه تولید از هزارتوی مبهم و پنهان پیش رو که مجموعه ای از موانع و مشکلات تولید چرم است گذر کنند.
تقی پور مدیرعامل کارخانه چرم یاران اراک یکی از صنعتگران چرم ایران است که با گلایه از به تارج رفتن این سرمایه عظیم ملی از مسئولان می پرسد “چه بر سر بوشهر چرم آمد؟ چرا دستگاه های تولید این کارخانه 10 سال است کار نمی کنند؟”
تا اینجا را در ذهنتان داشته باشید تا اطلاعاتی از اوضاع چرم در کشور برایتان شرح دهم، سپس در ادامه داستان تاراج صنعت چرم ایران را از ورشکستکی بوشهرچرم برایتان نقل خواهم کرد.

چرم، عجین با فرهنگ ایران…
كیف، كفش و پوشاك چرم همیشه در فرهنگ ایرانیان جزو پوشش های لوكس به شمار می رود و اغلب مردم نمی دانند كه دلیل لوكس بودن این وسایل كمبود مواد اولیه یعنی پوست و چرم در ایران است یا در كل، تولید آن دشوار و بسیار گران تمام می شود.
به همین علت قیمت این محصولات به قدری بالا است که امكان خرید آن برای قشر متوسط به آسانی مهیا نیست چه رسد به قشرهای کم درآمد و ضعیف جامعه.
مشهد، تهران و آذربایجان‌ شرقی قطب‌های تولید چرم در ایران هستند و انواع كیف، كفش و پوشاك را در رنگ های متنوع و اشكال زیبا تولید می کنند که در این بین آذربایجان‌ شرقی با 60 درصد، تهران با 22 درصد و مشهد با 15 درصد بیشترین سهم تولید چرم را به خود اختصاص داده‌اند.
چرم مشهد، پاندورا، نوین چرم، پاتن، درسا، آریا و مارال چرم از مهمترین برندهای محصولات چرم ایران هستند.

ایران بزرگ ترین خام فروش چرم سبک…
ایران بزرگ ترین خام فروش چرم سبک در جهان است.
با وجودی که با صادرات سالامبور، به عنوان بزرگ ترین خام فروش چرم سبک و نفت خام در جهان هستیم، اما تنها ۵ صدم درصد از کل بازار 21 میلیارد دلاری چرم سنگین جهان را در اختیار داریم.
چرم یکی از جذاب‌ترین و پر سودترین صنایع و تجارت جهان است چرا که ارزش افزوده بسیاری را عاید فعالان این بخش می کند.
با این حال شرایط صنعت چرم به عنوان غول خفته صنعت ایران، وضعیتی متفاوت با جایگاه مورد انتظار دارد و همچنان با سطح مطلوب تولید و صادرات فاصله دارد.

مشکلات عمده صنعت چرم…
نبود زیرساخت های لازم، فرسودگی خطوط تولید و دریافت عوارض از چالش های جدی صنعت چرم ایران است که در صورت رفع آنها و تبدیل سالامبور به محصول نهایی می توان تا 850 میلیون دلار از این صنعت ارز آوری کرد.
رییس اتحادیه صادرکنندگان سالامبور 18 آبان امسال در برنامه اقتصادی شبکه بین‌المللی خبر صدا و سیما با محور بررسی مشکلات صنعت چرم، این صنعت را به دو بخش سبک و سنگین تقسیم کرد و گفت: ایران در گذشته با توجه به داشتن پنج و نیم درصد سهم جهانی پوست سبک دنیا، نخستین رتبه در صنعت چرم سازی را داشته که الآن این رتبه به علت کاهش کشتار و کمبود پوست کاهش یافته است.

ضعف سرمایه گذاری…
به گفته محمد لاهوتی، ایران در صنعت چرم سبک ظرفیت خوبی دارد، اما یا سرمایه‌گذاری‌های لازم انجام نشده یا در مراحل نهایی که سالامبور گفته می شود متوقف شده است.
او افزود: حجم صادرات از کشور در بهترین شرایط در سال 91 حدود 200 میلیون دلار ارزآوری داشته است که پس از آن با دریافت عوارض در سال 97 مجموع صادرات در سالامبور به 50 میلیون دلار کاهش یافته است.
برای بررسی دقیق و روشن شدن زوایای پنهان مشکلات صنعت چرم کشور به سراغ افرادی در شهرهای کشور از جمله تهران رفتم که شنیدن حرف‌های آنها به خیلی از سوال‌های موجود در زمینه چالش‌های این صنعت پاسخ خواهد داد و به کشف مجهولات ذهنی من و شما خیلی کمک می کند.

کمی پیشتر، از قول تقی پور مدیر عامل کارخانه چرم یاران اراک، از ورشکستگی کارخانه بوشهر چرم برایتان گفتم.
بررسی این موضوع و پیدا کردن و کنارهم قرار دادن پازل های گمشده، مبهم و گمراه کننده ای که سودجویان و مافیای صنعت چرم مصنوعی در ایران مسبب اصلی آن هستند، جرقه ای به ذهنم زد تا با بررسی دقیق ابعاد موضوع، علت و عوامل اصلی این معضل را به صورت مستند در این گزارش منتشر کنم.

تضعیف روحیه تلاش، دغدغه جوانان…
باید به این نکته مهم هم که دغدغه امروز جوانان ایرانی است هم اشاره کنم و آن رکود و تعطیلی کارخانه های چرم کشور است که یکی پس از دیگری در روحیه کارکنان این صنعت بزرگ تاثیر منفی گذاشته و کارگران کارخانه چرم یاران اراک هم از این قاعده به دور نیستند.
با برخی از آنان که گفت و گو کردم از تزلزل در ثبات شغلی خود حرف می زدند و بیشتر از آنکه به فکر آینده ای روشن و توسعه تولید و خلاقیت در کار باشند از آینده مبهم شغلی خود نگرانند و می گویند با این وضع نابسامان موجود از فردای کاری خود خبر نداریم و این موضوع برای ما نگران کننده است.
رضا عسگری جوان 28 ساله که در خط تولید کارخانه چرم یاران اراک کار می کند با وضع نا امیدی که از چشمانش هویداست می گوید: هر روز چرخ یکی از 45 واحد تولیدی چرم مصنوعی کشور در ایران لنگ می زند و احتمال اینکه روزی هم قرعه به نام ما بیوفتد زیاد است؛ اما واقعا چرا…!؟

فعالیت تنها یک سوم ظرفیت کارخانه های تولید چرم مصنوعی…
کارشناسان صنعت چرم معتقدند: همه کارخانه های تولید چرم در ایران اکنون با یک سوم ظرفیت خود محصول تولید می کنند و با این شرایط بد کنونی، چراغ تولید این واحدها یکی پس از دیگری خاموش خواهد شد.

تحقیق برای کشف حقیقت…
در آغاز سفر تحقیقاتی برای کشف حقیقت مشکلات صنعت چرم کشور، اراک را به مقصد کارخانه ای در اصفهان ترک کردم.
مدیر عامل واحد تولید مواد اولیه چرم مصنوعی اصفهان خیلی بی پرده و شفاف از وجود مافیای قدرتمند در صنعت چرم ایران خبر داد.
اکبری می گوید: آنها می خواهند با سودجویی، این صنعت را به خارج وابسته کنند و در ازای پول هنگفتی که از واردات به جیب می زنند به ما اجازه نمی دهند روی پای خود بایستیم.

برای رسیدن به سرنخی دیگر از این معمایی که ظاهرا پیچیده به نظر می آید به کارخانه تولید چرم مصنوعی در ورامین هم رفتم.

رکود بازار چرم مصنوعی…
در انبار کارخانه دلتا چرم تا چشمم می دید طاقه های دپو شده چرم وجود داشت که البته علت وجود این حجم زیاد محصول در انبار بدون شک ناشی از رکود بازار به علت واردات بی رویه است.
صمیمی مدیر فروش این کارخانه می گوید: روزانه حدود 4 میلیون متر مربع چرم تولید می کنیم، اما بازار مناسبی برای عرضه آن نداریم.
او با تایید واردات بی رویه چرم مصنوعی به کشور به عنوان علت رکود بازار، به شدت از وجود این معضل دامن گیر انتقاد کرد.
با آنکه دلتا چرم ظرفیت تولید 30 میلیون متر مربع چرم مصنوعی را در سال دارد و بزرگ‌ترین کارخانه خاورمیانه است، اما به شدت با موانع موجود دست و پنجه نرم می کند.

مافیای چرم انگشت شمارند…
آقای صمیمی تامین منافع تنها چند نفر در ایران را از واردات بی رویه چرم می داند و با ابراز گلایه، از مسئولان می خواهد ضمن مبارزه فراگیر و جدی با مافیای چرم، با عوامل تخریب اقتصاد کشور برخورد کنند.
قدم در مسیر پایتخت گذاشتم و برای کشف مجهولات بیشتر به خیابان سعدی تهران رفتم تا در آنجا برای سولاتم پاسخ قانع کننده ای بیابم.
همه کسبه بازار چرم که با آنها گفت و گو کردم به این موضوع تاکید داشتند که 95 درصد چرم موجود در بازار، وارداتی است.
مهمتر اینکه آنان به این نکته هم اذعان داشتند که حجم عظیم واردات چرم مصنوعی به کشور تنها در دست 10 وارد کننده عمده است.

پوشش نامحسوس برای ثبت حقیقت…

اما من برای رسیدن به محل کار این افراد سودجو و تکمیل مشاهدات عینی در پوشش خریدار و کاملا نامحسوس با دوربین مخفی، ناگزیر با یکی از تاجران چرم همراه شدم تا اسناد متقنی از معضل غول خفته صنعت ایران تهیه کنم.
با همراهی او که نمی خواست نامش فاش شود و من در این گزارش نامش را آقای تاجران گذاشته ام با یکی از بزرگترین واردکنندگان چرم مصنوعی ایران صحبت کردم، البته واردکننده به هر دلیلی، دیدار چهره به چهره با ما را نپذیرفت؛ نمی دانم! شاید هم شک کرده بود، به هرحال تلفنی با او گفت و گو کردیم و آقای تاجران پیشنهاد خرید را برایش مطرح کرد.

ادعای واردات چرم از گمرک ایران…
در ادامه گفت و گویمان، حرف هایش درباره واردات و قاچاق چرم برایم جالب و البته سخت باور شد.

او می گفت: واردات چرم مصنوعی تماما از طرق قانونی و از گمرک ایران انجام می شود و اصلا چیزی به نام قاچاق چرم وجود ندارد.
همینطور که به حرف هایش که از لحنش هم می شد فهمید باز پوزخندی همراه است گوش می کردم به فکر فرو رفتم؛ از سویی مشاهدات عینی من و از سوی دیگر صحبت های بازاریان و کسبه پایتخت و به ویژه این تاجر مافیایی در تناقض کامل هستند، ظاهرا معما قدری پیچیده تر از آنچه که فکر می کردم بود.
آخر باورکردنی نیست؛ از یک طرف فعالان بخش صنعت می گویند واردات بی رویه توان تولید داخل را ضعیف کرده و خواستار مبارزه دولت با آن هستند و از دیگر سو به اذعان کسبه و تاجران چرم مطلع می شوم که این واردات تماما از مبادی قانونی و از گمرکات ایران وارد کشور می شود.
به یاد آوردم وزیر صمت شهریور امسال در کارگروه رفع موانع تولید صنایع استان مرکزی در اراک در گفت و گوی اختصاصی با صدا و سیما با اطمینان گفته بود “محصولاتی که در داخل کشور تولید می شوند واردات ندارند.

دم خروس یا…
ادعای رحمانی مرد اول وزارت صمت با تحقیقات میدانی و مشاهدات عینی من جور در نمی آید، نمی دانم حرف کدامیک را قبول کنم.
صنعتگران، تاجران، بنکداران، فروشندگان خرد و کلان و حتی خود مافیای قدرتمند چرم مصنوعی کشور از واردات چرم مصنوعی خبر می دهند، اما وزیر صمت منکر واردات چرم مصنوعی به کشور است، یعنی همان حکایت معروف دم خروس و قسم حضرت عباس؛ نمی دانم باید حرف کدامیک را باور کنم.

مسئولان به ظاهر پاسخگو، پاسخگو نبودند…
برای آگاهی از صحت و سقم واردات چرم که وزیر صمت منکر آن است به گمرک ایران در تهران رفتم، اما جالب است بدانید مسئولان به ظاهر پاسخگوی آن با وجود هماهنگی و تقاضای مصاحبه، از ارائه هرگونه اطلاعات آماری برای روشن شدن موضوع سر باز زدند.
با این حال منابع غیر رسمی از واردات قانونی سالانه 20 میلیون متر مکعب چرم مصنوعی معادل 15 میلیارد دلار به کشور خبر می دهند.
این در حالی است که ظرفیت کنونی تولید چرم در واحدها و کارخانه های تولیدی در ایران سالانه 60 میلیون متر مربع است.
به نظرم یک جای کار می لنگد و باید پازل ها را به گونه ای در کنار هم بچینم تا حقیقت آشکار شود، اما چگونه…؟

مستندات عینی از واردات چرم…
نیاز به مستنداتی برای اثبات واردات چرم مصنوعی به کشور داشتم بنابراین عزم سفر به جنوب کشور کردم.
در بندرعباس دیدن جلوه های باشکوه هزاران کانتینری که در گذرگاه تجاری جنوب ایران و یکی از مبادی اصلی و بزرگ ورود کالا از سراسر دنیا به کشور است خستگی مسیر هزار کیلومتری تهران – بندعباس را از تنم زدود.
دو روز گذشت تا توانستم به وسیله افرادی، چند کانتینر حامل چرم مصنوعی وارداتی از چین را البته خارج از گمرک شناسایی کنم.

رو شدن دست های خیانتکار…
صحنه هایی را که از واردات چرم تصویربرداری کردم گویای حقایقی است که از خیانت عده ای سودجوی انگشت شمار به نظام اقتصادی کشور پرده بر می دارد، کانتینرهای حامل چرم مصنوعی را دیدم که در اسکله بندرعباس تخلیه و مجددا به مقصد پایتخت بارگیری می شود.
این بی رحمی آشکار از سویی در شرایط اسفبار تحریم های ظالمانه و از سوی دیگر هم قسم شدن دشمنان نظام اسلامی برای نابودی اقتصاد کشور، یعنی مقابله مستقیم با اقتصاد مقاومتی مورد تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی و تضعیف و تخریب آن، سرقت نان از سفره تولید داخلی و در نهایت همان قصه پر غصه رکود و ورشکستگی پی در پی کارخانه های تولید چرم مصنوعی و صنایع وابسته آن، هدر رفت منابع و سرمایه های عظیم کشور و افزایش آمار بیکاری روز افزون در جامعه و البته هزار و یک مشکل دیگر که پیامدهای ناگوار و جبران ناپذیر این خیانت آشکار خواهد بود.

تهران مقصد کانتینرهای حامل چرم مصنوعی وارداتی…
تصمیم گرفتم در بازگشت با یکی از همین کانتینربرها تا مقصد بار همسفر شوم، البته پذیرش موضوع کمی برای راننده آن سخت بود، اما سرانجام رضایتش را جلب کردم.
پس طی مسافت هزار کیلومتر، بار چرم مصنوعی در منطقه شور آباد تهران تخلیه و تحویل شد، البته کانتینرهای زیاد حامل چرم مصنوعی به صورت قطاری در صف انتظار تخلیه به چشم می خورد؛ حجم واردات از آنچه که من در ذهنم مجسم کرده بودم عظیم تر بود.
موتورها و وسایل نقلیه کوچک کار توزیع محموله های چرم بین بنکداری ها را بر عهده داشتند و کافی بود برای رسیدن به سرنخ های اصلی یکی از آنها را دنبال کنم؛ البته که همین کار را هم کردم.

به راحتی به یکی از بنکداری‌های محل توزیع چرم به سراسر کشور رسیدم، آنچه که را که باید می دیدم دیدم و به وسیله دوربین مخفی ام ثبت کردم.
اما سوالی ذهنم را قلقلک می داد و آن اینکه واقعا وزیر صمت از واردات چرم مصنوعی به کشور بی اطلاع است یا …!؟
حالا دیگر آنچه را از حقیقت که باید می دیدم و می دانستم برایم به اثبات رسیده بود.

چینش درست پازل ها، آشکار شدن حقایق پنهان…
به نظر می رسد کاهش تعرفه واردات چرم مصنوعی و واردات با ارز دولتی هر روز سود سرشاری عاید دست های قدرتمند و یا بهتر بگویم دست های جنایتکار مافیای پشت پرده چرم ایران می کند، اما واقعا به چه قیمتی؟
به قیمت سرقت نان از سفره مردم، وارد شدن ضربات مهلک به اقتصاد کشور و هدر رفت منابع و سرمایه‌گذاری های بخش خصوصی، یا برای پرکردن جیب عده ای خیانتکار به صنعت چرم کشور.

افول صنعت چرم، تاوان بی اعتمادی مسئولان به توان داخلی…
اینجا بود که بخشی از صحبت های آقای صمیمی مدیر کارخانه چرم مصنوعی دلتا ورامین در گوشم زمزمه شد و البته نهیبی است به مسئولان ارشد نظام اقتصادی که می گفت: “مسئولان کشور هنوز توانایی های صنایع داخلی را ندیده و درک نکرده اند” جمله ای اگرچه کوتاه، ولی پر مغز و سنگین.
بی پرده بگویم سال هاست فعالان و تولیدکنندگان بخش صنعت چرم ایران تاوان همین بی اعتمادی مسئولان را می دهند.

یک پیشنهاد…
کارشناسان حوزه صنعت چرم مصنوعی کشور معتقدند یا ثبت سفارش نکنیم تا به این وسیله از تولید حمایت کنیم و یا اینکه نرخ های گمرکی را به عددی برسانیم که برای واردکنندگان چرم سخت و غیر ممکن شود و نتوانند رغبتی به واردات چرم داشته باشند.

آسیب جدی واردات بی رویه به 4 هزار واحد صنعتی…
حالا اما هر اندازه سرعت واردات کالاهای بی کیفیت به کشور شدت می گیرد، به همان اندازه هم 4 هزار صنعت بالا و پایین دستی وابسته به این تولید آسیب جدی می بیند.
حال به نظر شما که این گزارش را از دیده گذراندید این چالش جدی و بزرگ صنعت چرم ایران که ناشی از واردات بی رویه است جز کند کردن چرخ اقتصاد کشور و دامن زدن به مشکلات نظام اقتصادی چه پیامد دیگری می تواند داشته باشد؟
البته که فرجام این جنایت و شرایط اسفبار کنونی این صنعت بر کسی به ویژه مسئولان اقتصادی کشور پوشیده نیست، ولی در عجبم که چرا دولت تلاش و اقدام عاجل و موثری در این زمینه انجام نمی دهد…!؟

مافیای مال مردم خور قوی؛ صنعتگران هلال خور ضعیف…
چرا با گذشت چندین سال از این روند رو به افول صنعت چرم مصنوعی کشور هنوز جلوی واردات این کالا که ضربه اصلی را به ریشه چند هزار صنعت فعال در این بخش می زند گرفته نشده است؟
چه دست هایی پشت پرده این جنایت اقتصادی است؟
چه مافیای قدرتمندی در صنعت چرم ایران وجود دارد که با خالی کردن جیب مردم روز به روز قدرتمندتر می شود و کسی را یارای مقابله با آن نیست؟

3 هزار میلیارد تومان گردش مالی صنعت چرم مصنوعی ایران…
خوب است که این را هم بدانید که اکنون گردش مالی صنعت چرم مصنوعی در ایران 3 هزار میلیارد تومان است و با ایجاد اشتغال 5 هزار نفری، سهم عمده ای در توسعه اقتصادی کشور ایفا می کند.
گردشی کوتاه در اندک زمانی پیش از بازگشتم از تهران در بازار خرده فروشی محصولات چرم مصنوعی تهران و گفت و گو با چند فروشنده کیف و کفش و پوشاک چرم، از نا امیدی و رکود بازار محصولات متنوع چرم و در عین حال قیمت های بالا و فزاینده آن حکایت دارد.

بوآن: برخوداری ظرفیت بالای صنعت چرم ایران…

صنعت چرم مصنوعی ایران همان صنعتی است که چینی ها معتقدند از ظرفیت مطلوبی برای رقابت در بازارهای جهانی برخوردار است.
بوآن مدیر تحقیقات شرکت تولید چرم مصنوعی در چین که برای بررسی روند تولید این کالا در ایران به یکی از کارخانه های چرم مصنوعی در تهران آمده بود با مطلوب ارزیابی کردن وضعیت صنعت چرم ایران با اطمینان می گوید: ایران در تولید چرم مصنوعی چیزی کمتر از کشورهای صاحب نام دنیا در این عرصه ندارد.
متاسفانه هنوز این باور در مسئولان کشور پدید نیامده و نتوانسته اند به این جمع بندی برسند که صنعتگران صبور و پرتلاش ایرانی با اتکا به تجربه و داشته های علمی خود می توانند علاوه بر تامین نیاز داخل، رقیبی سرسخت برای رقبای مطرح دنیا باشند.

حرف آخر…
ثروت عظیمی در صنعت چرم شامل كفش، پوشاك و كیف و مواد خام آن نهفته، اما متاسفانه از این صنعت برای رونق اشتغال و اقتصاد بهره كافی برده نمی شود.
اكنون بیش از 80 درصد مواد خام صنعت چرم از جمله سالامبور یعنی پوستی كه مو یا پشم آنها زدوده شده و با اسید و نمك كنسرو شده به خارج صادر می شود كه این موضوع خروج ثروت عظیمی از كشور است.
توجه به صنعت چرم كشور بسیار مهم است و به همین دلیل دولتمردان باید بیش از گذشته به این موضوع توجه کنند که صنعت چرم طلا است، اما با صادرات سالامبور اشتغال عظیمی كه در این بخش وجود دارد به تركیه، ایتالیا، هند و بنگلادش تقدیم می شود.
كاهش صادرات سالامبور، به روز كردن كشتارگاه‌ها، كاهش واردات و نابودی کامل مافیای چرم و توجه بیشتر دولت به غول خفته صنعت چرم که بتواند مسیر ورود به بازارهای جهانی را هموار کند در رونق بیش از گذشته این صنعت پول ساز تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت.

نویسنده: سید احمد محمدی طباطبایی