صنایع نساجی و پوشاک و محصولات چرمی و کفش، بخش عمده‌ای از تولیدات صنعتی، اشتغال و صادرات را در کشور به خود اختصاص می‌دهند. در ایران نیز ظرفیت بسیاری در نساجی و پوشاک و کفش وجود دارد. محصولات چرم و کفش جزو گروه کالایی دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار دارد و تمام تصمیماتی که این دفتر می‌تواند در زمینه واردات و صادرات و قوانین این حوزه بگیرد، در رشد این صنعت نقش قابل توجهی دارد. مجله «اخبار صنعت چرم و کفش» با خانم افسانه محرابی، مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت به گفت‌وگو نشسته است که در ادامه این گفت‌وگو می‌آید.
بیشتر بخوانید: گفت و گوی اختصاصی اخبار صنعت با مدیرکل صنایع نساجی وزارت صمت
پیش از مطالعه این مصاحبه یادآوری این نکته ضروری است. چند روز بعد از تهیه این مصاحبه، خانم افسانه محرابی به معاونت صنایع کوچک وزارت صمت منصوب شد و محسن ترحمی سرپرست دفتر نساجی، پوشاک و سلولزی وزارت صنعت، معدن و تجارت جانشین ایشان شدند.
زنان و دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت
افسانه محرابی مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با مجله اخبار صنعت چرم و کفش و در برابر این ادعا که زنان بیشتر در این سمت قرار گرفته‌اند، عنوان کرد: صنعت نساجی و پوشاک یک صنعت براساس مد است و از نظر ساختاری با روحیات زنان سازگاری بیشتری دارد. همچنین زنان پشتکار و علایق بیشتری به این صنعت دارند و با جان و دل در این حوزه کار می‌کنند. زنان به صنایعی چون کاغذ و فرآورده‌های کاغذی و چوب فرآورده‌های چوبی و موضوع مبلمان خانگی، اداری، کلاسیک و مدرن علاقه دارند.
از کار کردن در کارخانه‌های نساجی تا مدیرکل دفتر صنایع نساجی
محرابی درباره ورودش به حوزه نساجی توضیح ارائه و خاطرنشان کرد: رشته تحصیل من در سطح کارشناسی، مهندسی شیمی الیاف و رنگ از دانشگاه صنعتی اصفهان و کارشناسی ارشد از علوم تحقیقات با رشته مدیریت تکنولوژی بوده است. من حدود 11 سال در کارخانه کار کرده‌ام و کار خود را از کارخانه‌های صنایع در زمینه ریسندگی، الیاف، موکت و نخ اراک آغاز کردم. من هم معاون مهندس صنعتی و هم مدیر تولید و هم مدیر کنترل کیفیت در کارخانه بوده‌ام. به نوعی من نخستین زنی بوده‌ام که وارد حیطه تولید در سالن شده است و این موضوع در آن زمان – حدود 28 تا 29 سال پیش- برای همه بسیار عجیب بود. بلافاصله پس از گرفتن مدرک تحصیلی دیپلم وارد دانشگاه شده و بعد از فارغ‌التحصیلی مشغول به کار شدم و سال ۱۳۸۱به تهران آمدم و در وزارتخانه مشغول به کار شدم و از سطح کارشناسی کار خود را آغاز کردم.
وی با اشاره به مراحل کاری که در وزارت صنعت، معدن و تجارت گذرانده است، عنوان کرد: در ابتدای کار در دفتر نظارت بر ارزیابی طرحها در کارگروه صنایع نساجی مشغول به کار شدم. بیشتر واحدهایی که هم اکنون در حال کار هستند، طرح‌هایی بوده‌اند که خود من بررسی کرده‌ام. در سال 1385 از دفتر نظارت بر ارزیابی طرحها به دفتر برنامه‌ریزی رفتم که در آنجا نیز بار دیگر، طرحها به دفتر برنامه‌ریزی ارجاع داده شد. 8 صنعت از جمله پتروشیمی، لاستیک، غذایی و … زیرمجموعه این دفتر بودند و آنجا بود که من رئیس گروه شدم. البته یک مدت نیز در زمینه بررسی قانون و مقررات در گروه فرابخشی در دفتر برنامه‌ریزی کار کردم. در این راستا در نوشتن برنامه راهبردی صنعت نساجی پوشاک از ما کمک خواستند. در سال 1392 یا 1393 در زمینه ۸ صنعت برنامه راهبردی نوشتیم که یکی نساجی و پوشاک، چرم و کفش و مصنوعات چرمی بود. یک برنامه را به صورت کلی تدوین کردیم. بعد در سال 1393 برنامه راهبردی را نوشتیم. پس از آن من به دفتر معاون پژوهش رفتم و آنجا معاون پژوهش وزارتخانه شدم. درخواست مدیرکل آنجا این بود که من به عنوان معاون به آن بخش بروم و کار کنم که تا سال 1395 من در آنجا بود. سال ۱۳۹۵ به دفتر نساجی و پوشاک آمدم و در این دفتر معاون شدم که آذرماه همان سال آقای نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت وقت مرا به عنوان مدیرکل دفتر نساجی و پوشاک وزارتخانه منسوب کردند که تا هم‌اکنون نیز در خدمت شما هستیم.
تحول صنعت مسرت‌بخش است
مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این پرسش که بهترین رویدادی که شما در این 4 سال در حوزه کفش و چرم با آن روبه‌رو بوده‌اید، چه بوده است، بیان کرد: زمانی که یک صنعتی متحول می‌شود، به راستی که این موضوع مسرت‌بخش است. با توجه به این موضوع، جهش تولید در زمینه نساجی به‌ویژه پوشاک و کفش که نمود موثری در کشور دارد و همچنین جایگزینی برندهای ایرانی به جای برندهای خارجی و این موضوع که فروشگاههای ایرانی به جای فروش برندهای خارجی، برندهای ایرانی را می‌فروشند، از هر امر دیگری برای من خوشحال‌کننده‌تر است.
محرابی همچنین در پاسخ به این پرسش که غمیگن‌تر روز برای شما چی روزی بوده است، خاطرنشان کرد: در تمام گروه‌های کالایی، تعامل، دور هم جمع شدن و یک صدا شدن و استفاده خرد جمعی و اتحاد بین این گروه‌ها، همواره برای من مهم بوده است؛ از این رو اگر دوستان در گروه‌های مختلف با وجود تمام ناملایمات و درگیری‌ها با همدیگر در تعامل باشد، کمک بزرگی به صنعت خواهد کرد. اما اگر زمانی این اختلافات وجود داشته باشد، بدون شک به هدف غایی خود نخواهیم رسید.
وی در ادامه توضیح داد: ممکن است برخی سرمایه‌گذاران به کل زنجیره تولید ورود پیدا کنند و مشکلات تا حدی حل شود؛ اما به نظر من اگر بخش خصوصی و انجمن‌ها مانند جامعه کفش و اتحادیه‌ها و … همه کنفدراسیون کفش شوند و در کنار هم قرار بگیرند و در زمینه تولید، برندینگ، فروش و صادرات بررسی‌ها انجام شود و اگر افراد به درستی در جایگاه اصلی خود قرار گرفته و درباره این صنعت تصمیم بگیرند، بخش مهمی از مشکلات حل خواهد شد.
تمام مشکلات را از چشم دولت نبینیم
مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر این موضوع که تا کی می‌خواهیم همه مشکلات را از چشم دولت ببینیم، خاطرنشان کرد: من قبول دارم که دولت وظیفه اصلی خودش را باید انجام دهد و کنار تولیدکنندگان قرار بگیرد و هر کمکی که لازم باشد، در این راستا باید انجام دهد، اما اصل مطلب خود بخش خصوصی و این اتحادیه‌ها و انجمن‌ها هستند که با تعامل در کنار یکدیگر قرار بگیرند.
محرابی در ادامه یادآور شد: ما چه چیزی از ایتالیا یا ترکیه کم داریم. البته موضوع آن است که ما یا اینکه اصلا خودمان را قبول نداریم، یا اینکه خیلی قبول داریم. برای نمونه در تولید کفش کوهنوردی، ما نیز می‌توانیم تولید داشته باشیم، اما موضوع آن است که باید به تمام زوایا این تولید، آشنایی داشته باشیم. باید بدانیم که مشخصات تولید کفش کوهنوردی چیست و با توجه به این موضوع به این نتیجه می‌رسیم که آیا ما با این شرایط می‌توانیم تولید کفش داشته باشیم یا نه؟ چرا که برخی تولیدات مانند کفش کوهنوردی با جان انسان‌ها در ارتباط است.
وی در پاسخ به این پرسش که در زمان مدیریت شما شاهد تغییر چند وزیر بوده‌اید، عنوان کرد: در این مدت ۴ وزیر صنعت، معدن و تجارت تغییر کرده است.
مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این پرسش که تا کی در این سمت باقی خواهید ماند، عنوان کرد: من این حوزه را دوست دارم، چراکه در این حوزه هم تحصیل و هم کار کرده‌ام، از این رو من به این حوزه عِرق دارم. اگر هم از این بخش جابه‌جا شوم به دلیل عِرقی که به این حوزه دارم، هرگز آن را فراموش نخواهم کرد و هر کمکی از دستم برآید برای این صنعت انجام می‌دهم و در خدمت این صنعت خواهم بود. به هر حال ما کارمند دولت هستیم و برای ما تصمیم می‌گیرند. امیدوار هر جا هستم، برای این صنعت موثر واقع شوم.
فرجام یک طرح برای نوسازی ماشین‌آلات چرم‌سازان
محرابی در پاسخ به این پرسش که یک طرح بازسازی و نوسازی ماشین‌آلات چرم قرار شد انجام بگیرد، این طرح به کجا رسید، گفت: در سال 1391 با توجه به اینکه ما در پوست گوسفندی رتبه چهارم را داشتیم، امتیاز مواد اولیه برای ما وجود داشته است. دوستان در واحدهای صنعتی می‌آمدند و این مواد را تا حد سالامبور آن صادر می‌‌کردند، در حالی که پوست مرحله به مرحله، تبدیل به سالامبور و پس از آن تبدیل به چرم و محصولات چرمی می‌شود. به خاطر اینکه یک کالای نیمه‌ساخته و خامی را صادر نشود و ما به سمت محصول نهایی برویم که می‌تواند ارزش‌افزوده بسیار بالایی برای ما به همراه داشته و صادرات خوبی داشته باشیم، یک عوارضی برای جلوگیری از خام‌فروشی وضع گشت که قرار شد یک صندوق تشکیل شود و ماشین‌آلات محصولات چرم‌سازی بازسازی شوند. متاسفانه در سال 1391 با تغییر دولت این صندوق تشکیل نشد که پس از آن نیز با تغییر دولت روبه‌رو شدیم. در سال 1392 نیز عنوان شد که آن تصمیماتی که در ستاد تدابیر ویژه گرفته شده، باید مصوبه هیات دولت را بگیرد و زمانی که می‌خواست مصوبه هیات دولت را بگیرد حدود یک سالی طول کشید. سال ۱۳۹۲ به میزان 10 درصدی عوارض از صادرکنندگان سالامبور گرفتند، اما دوباره در سال ۱۳۹۳ نگرفتند و از سال مصوبه هیات دولت را گرفت و از ابتدای این سال این عوارض را پرداخت کردند. در آذر ماه سال 1395 من به این دفتر آمدم و کارهای نیمه‌کاره را پیگیری کردم. با شروع سال متوجه شدم که تشکیل این صندوق زمان بسیاری می‌برد و در این زمان منابع را از دست می‌دهیم و صنعت چرم ما عقب می‌ماند. به این فکر افتادم که ردیف متفرقه‌ای– ماده 37 رفع موانع تولیدات رقابت‌پذیر کشور- بگیرم و از ماده 37 استفاده کردم و پیگیر این موضوع شدم که این عوارض را به شکل درآمدی گمرک و هزینه‌های وزارتخانه انجام بدهیم و با همکاری که سازمان برنامه و بودجه با ما داشتند، این کار انجام شد. در بودجه سال 1397 این بودجه دیده شد. این هزینه سال به سال درنظر گرفته شد و هم‌اکنون از این بخش رفته‌ام و دوستان باید پاسخگو باشند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا با این روند به چرم‌سازان حق نمی‌دهید که گلایه‌مند باشند، عنوان کرد: با توجه به اینکه دو سال برای چرم‌سازان این موضوع عملیاتی شده است، به آنها حق نمی‌دهم چون به خوبی نتوانستند بازسازی انجام بدهند. من فکر می‌کنم که باید دولت و بخش خصوصی کنار همدیگر قرار بگیرند و نباید همدیگر را مقصر بدانیم.
مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه یادآور شد: ما به چه سختی توانستیم این بودجه را بگیریم و برای ماشین‌آلات چرم‌سازان تسهیلات بدهیم و افرادی که با این ردیف توانستد برای بازسازی و نوسازی واحد خودشان استفاده کنند، 9 درصد یارانه تسهیلات به آنها تعلق می‌گرفت که در این وضعیت فعلی و تورم‌زا خیلی شرایط خوبی بود. اگر یک واحد تولیدکننده بتواند دو یا حتی یک دستگاه بازسازی و وارد چرخه تولید کند، به یکباره میزان تولید او هم از لحاظ کمیت و چه از نظر کیفیت تغییر می‌کند، البته متاسفانه برخی از تولیدکنندگان مشکلاتی داشتند از جمله اینکه نتوانستند خود را با ضوابط بانکی هماهنگ باشند، یا استیجاری بوده‌اند یا حساب‌رسی مالی درستی نداشته یا اینکه چک برگشتی داشته‌اند و به‌درستی نتوانستند که از این تسهیلات بهره بگیرند.
محرابی ادامه داد: از 9 طرح اولیه که از سال اول قرار بود موضوع نوسازی و بازسازی را آن انجام بدهیم دو طرح عملیاتی شد و از این تسهیلات استفاده کردند. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که ما به هر حال هر اندازه بتوانیم عملکرد خوبی را به سازمان برنامه ارائه بدهیم، سال بعد تخصیص بهتری را می‌توانیم از آنها بگیریم.
سرانجام توافق با ایتالیایی‌ها
مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنین در پاسخ به این پرسش که شما جزو کارگروه ایتالیا بوده‌اید و یک توافق‌نامه و قراردادهایی با این کشور نوشتید، این توافق‌ها به چه سرانجامی رسید، عنوان کرد: برنامه‌ها به خوبی جلو می‌رفت و به توافق‌های خوبی رسیدیم و در این راستا نیز برخی دستگاه‌ها برای انستیتوی تبریز تاسیس می‌شد. با توجه به اینکه تحریم‌ها پیش آمد کار ما نیز متوقف شد، البته کار تعطیل نشده است و بیشتر منتظر هستیم ببنیم شرایط تحریم به کجاها می‌رسد.
چرا واردات کفش کوهنوردی ممنوع شد؟
مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این پرسش که چرا با توجه به اتفاق‌هایی که در کوهستان برای کوهنوردان می‌افتد، واردات کفش کوهنوردی یا کفش‌های خاص ممنوع است، گفت: واردات برخی پوشاک تخصصی مانند لباس‌های اسکی، دوچرخه‌سواری، موتورسواری و کوهنوردی و غواصی و کشتی و از جمله کفش کوهنوردی نیز ممنوع اعلام شد. پیگیری این موضوع هستیم که کفش‌های کوهنوردی را از گروه کالایی 2/7 به گروه کالایی 2/6 بیاوریم تا بتوانیم واردات داشته باشیم.
محرابی درباره واردات چرم مصنوعی عنوان کرد: واردات چرم مصنوعی هم‌اکنون ممنوعیت و محدودیتی ندارد. فقط آنهایی که دو سال سابقه واردات داشته باشند یا سابقه واردات ندارند، این مشکل برایشان پیش آمده وگرنه در حال حاضر واردات آن هیچ مشکل ندارد.
کلام آخر
مدیرکل دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت در پایان خاطرنشان کرد: من از تمام تولیدکنندگان بابت زحماتی که می‌کشند، نهایت تشکر را دارم و به آنها خداقوت می‌گویم. چراکه طی سه و چهار سال اخیر و به‌ویژه دو سال اخیر خیلی پیگیر رشد این صنعت بوده‌اند و از زمانی که واردات به نوعی ممنوع شد، انگیزه‌ای به‌وجود آمد تا تولیدکنندگان بیشتر به سمت تولید پیش بروند. امیدوارم روزی برسد که بهترین تولید کفش یا تولید کفش‌های تخصصی را داشته باشیم. ایران می‌تواند در زمینه تولید کفش حرف نخست را بزند و امیدوارم که ایران نیاز به واردات حتی یک جفت کفش هم نداشته باشد. در اتاق ما نیز به روی همه باز است و یک تیم خوبی داریم که در خدمت تولیدکنندگان هستیم. می‌دانیم مشکلات بسیاری وجود دارد که ما در حد توان درصدد رفع آنها هستیم.
محرابی همچنین درباره رابطه وزارتخانه با تشکلها و اتحادیه‌های کفش عنوان کرد: در ابتدای مسئولیت خودم، چندان شناختی از تشکلها نداشتم اما خوشبختانه هر اندازه زمان گذشت، ارتباط من با اتحادیه‌ها و انجمن‌ها بیشتر شد و از همه آنها تشکر می‌کنم که این همدلی و تعامل بین ما به‌وجود آمده است و به صورت تعاملی هم از سوی ما و هم از سوی آنها در جهت پیشبرد کار حرکت کرده‌ایم.
