در حاشیه نمایشگاه چرم و کفش تبریز فرصتی فراهم شد تا با تعدادی از فعالان صنعت گفت و گویی داشته باشیم که خالی از لطف نبود. فرزاد و فرهاد نامی متولد سال 1363 در تبریز هستند و تحصیلات خود را در زمینه تجارت بینالملل تا مقطع دکترا در کشور مالزی گذراندهاند و اکنون به عنوان تولیدکننده و مشاور مالی و اقتصادی استانداری آذربایجان شرقی مشغول به فعالیت هستند. گفت و گویی را با آنها انجام دادهایم که در ادامه میخوانید.
فرهاد نامی تولید کفش دستدوز چرمی را سابقه خانوادگی و شغل پدری خود میخواند و میافزاید: حدود 35 سال است که در زمینه تولید کفش مشغول به کار هستیم و اکنون با نام دو برند فعالیت میکنیم. کیفیت کفشهای تولیدی ما صادرات محور است و بیشتر روی کفشهای طبی مردانه، زنانه و بچگانه تمرکز داریم.
نامی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین مشکلات کنونی در صنعت کفش تامین مواد اولیه است. البته بحران تهیه تامین مواد اولیه زمانی خودش را نشان داد که دچار نوسان قیمت ارز شدیم. البته نوسان نرخ ارز جزو متغیرهایی به شمار میرود که در کنترل خود تولیدکننده نیست.
وی با اشاره به این موضوع که تنوع کفش در ایران بسیار بالاست، گفت: از کفشهای ارزان تا کفشهای باکیفیت در کشور تولید میشود و خرید آن بستگی به سلیقه مردم دارد و این موضوع که نمیتوانیم تولید کفش باکیفیت در کشور داشته باشیم، یک باور غلط است.
این فعال حوزه کفش در پاسخ به این پرسش که بازار کفش ایران هماکنون جوابگوی نیاز کل کشور است، گفت: صنعت کفش ایران طی سالهای گذشته به خوبی رشد کرده است. ایرانیها اگر دست به دست همدیگر بدهند و به قوانین اقتصادی و اجتماعی بیشتر بها بدهند تا به فرهنگ لایق هر ایرانی برسند، حتما پیروز میشوند.
نامی در پاسخ به این پرسش که برای صادرات بیشتر چه گامهایی میتوان برداشت، گفت: انجیاوهایی با هدف صادرات محصولات ایرانی شکل گرفتهاند. از سوی دیگر اتاقهای بازرگانی در کشور وجود دارند که به تولیدکنندگان کمک کنند. این اتاقها به دلیل مشغله زیادی که دارند میتوانند برخی از وظایف خود را به موسسههایی که مجوز دارند، واگذار کنند تا نیروی محرکه لازم را برای صادرات ایجاد کنند.
وی در ادامه افزود: باید بتوان محصولات را در بازار جهانی معرفی کرد که یکی از راههای آن نمایشگاه است. اما شرکت در نمایشگاههای خارجی به راحتی امکانپذیر نیست که سازمانها میتوانند در این زمینه کمک کنند. برای نمونه برای انتقال کالا بین دو کشور میتوان باربریهایی ایجاد کرد تا این کار را انجام بدهند.
نامی همچنین خاطرنشان کرد: موضوع دیگر انتقال ارز از خارج به داخل است. چراکه با وجود تحریمها، انتقال ارز برای تولیدکننده کار مشکلی است. روشهای غیرقانونی نیز درست نیست. از این رو باید روشهای قانونی را برای تولیدکنندگان سهل کنند.
موضوع دیگر موضوع نقدینگی است که تامین آن تنها برعهده دولت نیست و حتی سازمانهای خصوصی و شرکتهای بازرگانی نیز میتوانند این کار را برای تولیدکنندگان انجام بدهند و به معرفی کفش ایرانی در کشورهای دیگر بپردازند، هرچند اگر صادرات هم نشود. برای نمونه میتوان کفشهای ایرانی را در معرض دید توریستهایی که به ایران آمدهاند، قرار دارد. شرکتهای خصوصی به راحتی میتوانند این کار را انجام بدهند. این ویژگی در ایرانیها وجود دارد که این کار را انجام دهند. با توجه به افزایش نرخ ارز، صادرات برای شرکتهای بازرگانی میتواند بهصرفه باشد.
این فعال حوزه کفش در ادامه تاکید کرد: خواسته هر دولتی برای کشورش این است که تاجرانی بتوانند محصولاتشان را در خارج از کشور به فروش برسانند، خواسته دولتمردان ایرانی هم است. اما مسئله گفتگو با دولت، یکی این موضوع است که مبنای گفتگو برای انجام دادن چه کاری انجام گیرد. اگر صنفی پیشنهادی برای دولت دارد باید حتما پیشنهاد عملی داشته باشد چراکه اگر غیرعملی باشد، موفقیتآمیز نخواهد بود.
در زمینه سفارتخانهها نیز وظیفه آنها کار تجاری نیست که برای نمونه یک سفارتخانه محصول ایرانی بفروشد. اما سفارتخانهها میتوانند نوع تبادلات، فرهنگ و نوع تجارت ایرانی را به کشورهای دیگر آموزش دهند. به شرطی که رایزنی که این کار را انجام میدهد، از خود صنف مورد نظر باشد و از علم لازم در آن صنف برخوردار باشد و یک پیشنهاد عملی نیز داشته باشند. اگر غیر از این باشد مذاکرات طولانی خواهد شد و نتیجه لازم را به همراه نخواهد داشت.
وی در پاسخ به این پرسش که کشورهای موفق در زمینه باشگاه مشتریان و خدمت و پس از فروش در صنف کفش چه ویژگیهای دارند، گفت: در کشورهایی مانند جنوبشرق آسیا یا کشورهای پیشرفته اروپایی استانداردهایی در زمینه خدمات پس از فروش دارند. در ایران نیز برای کفش گارانتیهای زمانی در نظر میگیرند اما چون کفش محصول مصرفی است، گارانتی برای آن چندان عقلانی نیست. چرا که کفش یک عمری دارد و نمیتواند گارانتی دو ساله داشته باشد. اما کشورهایی که موفق شدهاند خدماتی برای محصولات کفش در نظر بگیرند، برای آن سلسله مراتبی در نظر گرفتهاند. مرحله اول این است که محصول باید کیفیت لازم را داشته باشد. مرحله دوم قیمتگذاری است چراکه کفشهایی که گارانتی دارند با کفشهایی که گارانتی ندارند قیمتهای متفاوتی دارند.
این فعال حوزه کفش در ادامه به موضوع کپیبرداری در طراحی کفش پرداخت و گفت: در ایران برخی طراحان کفش از برندهای خارجی الگوبرداری کردهاند و از آنجا که نصف کار را الگوبرداری کرده و برای بقیه آن از علم لازم برخوردار نبودهاند، با مشکل روبهرو شده اند.
نامی ادامه داد: برخی برندها در ایران در زمینه مشتریمداری موفق عمل کردهاند، اما این موضوع بازهم جای کار دارد و در این زمینه ما از دنیا عقب هستیم. اما در کل اگر یک برند قصد مطرح شدن خودش را داشته باشد باید مشتریمداری و گارانتی را در کنار همدیگر در نظر بگیرد.
وی افزود: در زمینه صنعت کفش در وهله اول وزارت صنعت، معدن و تجارت باید پیشقدم شود و استانداردهای کشورهای صاحبنام را بررسی و مورد مطالعه قرار دهد و آن را در کشور بومیسازی کند و براساس نیاز مشتریان ایرانی دستورالعملی را تهیه کرده تا تولیدکننده بر حسب آن پیش برود.
این فعال حوزه کفش در پاسخ به این پرسش که نقش آموزش در صنعت کفش در تجارت بینالملل شامل چه کسانی میشود، گفت: مبحث آموزش یک مبحث پیچیده است که باید نوع آموزش و افرادی که باید آموزش ببیندند را در نظر گرفت. آموزش زمانی موفق خواهد بود که نیاز به آن احساس شود. آموزشها را در دو روند متفاوت میتواند انجام داد، یک روند، آموزش کلاسیک است که در کلاس درس و محیط آموزشی انجام میگیرد. در این آموزش کلاسیک آموزگاران بسیار نقش مهمی دارند. البته در این نوع آموزش، آموزش باید بیشتر بعد علمی داشته باشد. آموزش دیگر، آموزش در حین کار است که اگر افراد باتجربه در کنار افراد تازه کار قرار بگیرند، بهترین نوع آموزش شکل میگیرد. البته در این مرحله آموزش هیچوقت تمام نخواهد شد.
نامی همچنین در پاسخ به این پرسش که آموزشها چگونه میتوانند نتیجه بهتری در صنف کفش داشته باشند، گفت: در صنعت کفش ابتدا باید نیازهای این صنعت و دیگر متغیرهایی که این صنعت را رشد خواهد داد، شناخت و آموزشهای لازم را در این جهت پیش برد. برای نمونه تولیدکنندگان ما به چه چیزی بیش از پیش نیاز دارند آیا به طراحی به سبک ایتالیایی نیاز دارند یا به بومیسازی در صنعت کفش. آیا کفشهای ایتالیایی در ایران به فروش میرسد؟ یا اینکه کفشهایی که ایران تولید میکند، قرار است به کدام بازار فروخته شود. کفش یک محصول بسیار پیچیده است باید تمام عوامل آن را شناخت.
از این رو باید اولویتهای آموزشی را مشخص کرد. حتی اگر در زمینه کفش قرار است دانشگاه کفش ایجاد شود، نباید به مدرکگرایی در صنعت کفش دچار شد و آموزش باید در کنار تجربه قرار گیرد. بنابراین آموزش کلاسیک در صنعت کفش اولویت نیست بلکه اولویت اول آموزش فرهنگ صحیح تجاری است. از این رو اگر قرار است که به تولیدکنندگان طراحی آموزش داده شود، بهتر است، موضوع آسیبهای کپیبرداری از یک طرح هم آموزش داده شود. همچنین در زمینه آموزش باید استادهای کارکشته را به کار گرفت.
این فعال حوزه کفش در زمینه ثبت برند در ایران عنوان کرد: تولیدکنندگان را باید تشویق به ثبت برند کنند. هر چند تولیدکنندگان مبلغ هنگفتی را پرداخت میکنند تا برند خود را ثبت کنند، اما نام تجاری به راحتی کپی میشود و اگر صاحب برند اصلی شکایت کند، پیگیری آنچنانی انجام نمیگیرد. یا در زمینه طراحی کفش هم این اتفاق میافتد. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته یک قانون بسیار ساده وجود دارد که دوسوم نام یک برند برای ثبت باید با برندهای دیگر متفاوت باشد یعنی اگر نام یک برند یک دو سه است شخص دیگر نام تجاری خود را سه چهار پنج باید بگذارد. این قانون نام تجاری باید در ایران نیز رعایت شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: امیدواریم که نمایشگاه سالهای دیگر با رونق بیشتری بر پا شود. با همدلی و همفکری بین تولیدکنندگان و صنوف آن و مصرفکنندگان پیشرفت بیشتری حاصل خواهد شد. تولیدکنندگان نیز باید نیازهای خود را به گوش مسئولان برسانند.
سرمایهگذاری در ایران
علی آنتین تاش 48 سال سن دارد و 12 سال است که در صنعت زیره مشغول به فعالیت است. وی در ترکیه بازنشسته شده و در ایران کارش را دوباره آغاز کرده است. علی پیش از این که وارد صنعت کفش شود در کار تجارت خودرو فعالیت داشته است.
وی در پاسخ به این پرسش که انگیزه ارتباط با ایران در صنعت کفش چیست، گفت: در ایران میتوان کارهای بسیاری انجام داد. در ایران از بیکاری صحبت میشود، من قصد دارم ثابت کنم که میتوان در ایران کار کرد.
این سرمایهگذار ترک در حوزه کفش در پاسخ به این پرسش که سیر تحول زیره کفش در ایران را چگونه می بینید، گفت: هم در زمینه زیره و هم در زمینه کفش تغییرات مثبت بسیاری در ایران به وجود آمده است. قصد دارم همان کارهایی که در صنعت کفش ترکیه انجام میدادم در ایران نیز انجام دهم یعنی تولید زیره با قالب و ماشینهای ترکیه.
وی با اشاره به این موضوع که برای زیره از کائوچو استفاده میکند، گفت: در استانبول برای زیره فقط از کائوچو استفاده میکنند. از آنجا که یک ماده طبیعی است، علاقمندم با آن کار کنم. همچنین زیره با کائوچو سر نمیخورد و سائیدگی ندارد و برای پوست بسیار مفید است. اگر ایرانیها نیز فواید آن را بدانند حتما از کائوچو استفاده خواهند کرد. از نظر قیمتی نیز با پلاستیک تفاوتی چندانی ندارد.
وی در پاسخ به این پرسش که تفاوت قیمتی کائوچو با ترمو چه اندازه است، گفت: اگر ترمو خوب و باکیفیت باشد، زیره کائوچو ارزانتر تمام میشود. البته به لحاظ کیفیت این دو با هم قابل مقایسه نیستند. البته تفاوت قیمتها تنها به دلیل مواد اولیه نیست، بلکه به دلیل کیفیت، مدل و خدمات قیمتها متفاوت خواهند بود.
تولید کمربند چرمی تخصص ماست
کریم غفاری متولد سال 1363 است و حدود سه سال است که وارد عرصه تولید کمربند چرمی شده است. پیش از آن در تولید کیف کوله پشتی مدارس فعال بود اما بعد از مدتی وارد حوزه چرم شد و اکنون کارگاه تولید کمربند چرمی خودش را دایر کرده است.
کریم غفاری وسعت کار با چرم را بسیار زیاد میداند و میگوید: برای آشنایی بیشتر با حوزه کار تخصصی چرم به ترکیه رفتم و کارگاههای آنها را در حوزه تولید کمربند چرمی دیدم و به آن علاقمند شدم. هماکنون این کار تخصصی من است.
وی با اشاره به این موضوع که تولید کمربند چرمی یک کار تخصصی است، گفت: تولید کمربند به حدود 30 تا 40 دستگاه نیاز دارد. دو نوع کمربند تک لایه و دولایه وجود دارد. تولید کمربند تک لایه 35 و دو لایه حدود 45 مرحله دارد.
این فعال حوزه چرم ادامه داد: در ترکیه از کارگاههایی دیدن کردم و در تهران نیز آموزش دیدم و با آزمون و خطا کار را به پیش بردم. یادگیری آن برای من زمان برد. برخی دستگاهها را در داخل ساختیم و برخی دستگاهها را از چین وارد کردیم.
غفاری ادامه داد: تا قبل از عید هم کیف و هم کمربند تولید میکردیم و در کارگاه 7 نفر مشغول به کار بودند اما هماکنون تمایل دارم که تنها کمربندسازی را ادامه بدهم و تصمیم گرفتهام که کاملا تخصصی روی تولید کمربند کار کنم.
وی افزود: هماکنون نزدیک به 70 مدل کمربند در کارگاه تولید میکنیم که تمام کارهای ما از چرمهای گاوی، گاومیش و شترمرغ هستند و بیشتر تخصص ما روی چرم شترمرغ است، چراکه دوام چرم شترمرغ 6 برابر چرمهای دیگر است.
این تولیدکننده در ادامه عنوان کرد: نمایشگاهها فرصت مناسبی است که ما محصولات خود را معرفی کنیم.
غفاری در پاسخ به این پرسش که وضعیت بازار کمربند چگونه است، گفت: بازار کمربند با توجه به منع واردات بسیار خوب شده است. تا قبل از این حدود دو تا سه میلیون کمربند از ترکیه وارد میکردیم. البته به کشورهای عراق، روسیه و باکو نیز صادرات داشتیم. اما هماکنون بازار بهتر شده است، اما بازگشت پول قدری مشکل و نقدینگی برای تولیدکننده بسیار کم است. وی درباره قیمتها نیز عنوان کرد: قیمت کمربند تک لایه جینی از 300 هزار تومان شروع و تا 600 هزار تومان است، اما کارهایی با چرم شترمرغ گرانتر است.
غفاری همچنین عنوان کرد: در حال حاضر فروشگاه نداریم. اما سه نفر به صورت ثابت و چهار نفر هم به صورت پاره وقت در کارگاه مشغول به کار هستند.
مرکز نیکوکاری اصناف و بازاریان تبریز
یونس فرشید در رشته کارشناسی مکانیک تحصیل کرده است اما به واسطه شغل پدری در صنعت کفش فعالیت میکند. وی به واسطه ارتباطی که با صنعت کفش و بازار داشته است مرکز نیکوکاری اصناف و بازاریان تبریز را که به نوعی نهادی مردم نهاد است تاسیس کرده و مجوز این مرکز را از استانداری و فرمانداری دریافت کرده است.
یونس فرشید با اشاره به ایجاد مرکز نیکوکاری در کشور میگوید: در ایران حدود ۲ هزار مرکز نیکوکاری وجود دارد که ثبت آنها در کمیته امداد امام خمینی انجام میگیرد، اما اساسنامهای که این مراکز دارند در اختیار کسانی است که آن را پایهگذاری کردهاند.
فرشید با اشاره به فعالیتی که در این مرکز انجام میدهد، گفت: حوزه فعالیت من ایجاد اشتغال و کارآفرینی است. در تبریز چند مجموعه در زمینه اشتغال مشغول به فعالیت هستند که در این زمینه خوب کار میکنند اما از آنجا که ما بازاری هستیم، در زمینه اشتغال باید قویتر از مراکز نیکوکاری دولتی عمل کنیم. چراکه دست ما برای تهیه مواد اولیه و فروش بازتر است و بلد هستیم که با قیمت تمامشده پایینتر تولید داشته باشیم. این مولفههایی است که بازاریها از آن اطلاع دارند.
وی ادامه داد: بسیاری از موسسههای خیریه ادعا میکنند که باید ماهیگیری را به افراد یاد داد. اما در عمل چنین اتفاقی روی نداده است. اما در این مجموعه قصد داریم کسانی که کاری را آغاز کردهاند اما در مسیر پیشرفت چندانی نداشتهاند را حمایت کنیم.
فرشید با اشاره به برگزاری کلاس آموزشی که در این مرکز انجام میگیرد، گفت: خود من کلاس چرمدوزی را برگزار کردم که افراد آموزشدیده از طریق سازمان فنی و حرفهای آزمون داده و مدرک خود را نیز دریافت کردهاند. هماکنون تعدادی از این خانمهای کارآموز برای خود کار میکنند و برای تعدادی نیز در تبریز یک مغازه اجاره کردهایم و آنها شروع به تولید اقلام کوچک کیف پول چرمی و سایر محصولات چرمی کردهاند. هماکنون هر چند در قدم اول کار هستیم اما برنامههای بزرگتری را پیشرو داریم و توفیق شد که این کارها را به نمایشگاه برسانیم. البته برخی از زنان سرپرست خانوار این کارها مانند سفال و کارهای دستی را در خانه انجام میدهند که قصد داریم این کارها را در نمایشگاه به نمایش بگذاریم تا بتوانند به استقلال مالی برسند.
وی در پاسخ به این پرسش که مواد اولیه ارزان را از کجا تهیه میکنید، گفت: در بازار ارتباطاتی داریم و از آنجا که برخی بازاریها مطلع هستند که در خیریه کار میکنیم، زمینه تهیه مواد اولیه ارزان را برای ما فراهم میکنند.
این فعال حوزه چرم ادامه داد: با بسیج اصناف نیز در ارتباط هستیم. اما در کل ما زیرمجموعه هیچ نهادی نیستیم و کاملا مستقل عمل میکنیم.
فرشید همچنین درباره فروش این مرکز خیریه عنوان کرد: حدود یک سال است که از آموزشهای این مرکز و حدود ۵ ماه از تولید آن میگذرد. فروش ما در یک پاساژ در تبریز و در نمایشگاهها انجام میگیرد. یک تیم بانوان داریم که جلسههای هفتگی دارند که فروش ویژه دارند.
وی در پایان یادآور شد: از اقدامهای دیگری که در مرکز خیریه انجام میدهیم این است که برای کسانی که هزینه درمان ندارند خدمات و کمکهای درمانی با استفاده از روابطی که داریم، انجام میدهیم. در حوزه تامین مسکن و بازسازی مسکن یا رهن مسکن نیز خدماتی انجام میدهیم. همچنین در تهیه جهیزیه و امر ازدواج نیز کارهایی انجام میدهیم و وام قرضالحسنه نیز پرداخت میکنیم.